Zo’n twintigduizend medewerkers op het platform van Schiphol werken dagelijks in de uitlaatgassen van vliegtuigen en dieselvoertuigen. Zembla sprak met tientallen platformmedewerkers, die op een interne lijst bijhouden hoeveel collega's ziek of overleden zijn.

,,Je ziet gewoon dat collega’s hier ziek worden”, vertelt Gerben de Jong, die voor KLM als leidinggevende dagelijks op het platform staat. ,,Ik ken geen collega of werknemer op Schiphol met een andere doodsoorzaak dan kanker.”

Medewerkers die anoniem willen blijven uit angst voor represailles zeggen in de uitzending dat collega’s ‘longkanker, maagkanker en stembandkanker’ kregen, nog voor ze met pensioen gingen. ,,Er is ook een heel groot percentage mensen met hartklachten bij de KLM, dat op het platform werkt. Echt opvallend hoog”, zegt een van hen.

Platformmedewerkers hebben de hele dag te maken met de ‘jetblast’ van opstartende en taxiënde vliegtuigen. Daardoor worden ze blootgesteld aan zeer hoge concentraties ultrafijnstof die de vliegtuigen uitstoten. Deze deeltjes zijn zo klein dat ze door de longblaasjes heengaan en zo in het bloed komen en zo ook andere organen kunnen bereiken.

Recent onderzoek van TNO wijst uit dat in de buurt van de pieren en terminals piekconcentraties tot wel 8 miljoen ultrafijnstofdeeltjes per kubieke centimeter voorkomen. Op filmpjes, die stiekem gemaakt zijn, is te zien hoe vertrekkende en aankomende vliegtuigen minutenlang met hun motoren in de richting van de platformmedewerkers blazen. Medewerkers maken daar geregeld melding van bij KLM.

De klachten over het gevaar van de uitstoot uit vliegtuigmotoren zijn al jaren bekend bij KLM en Schiphol, blijkt uit een intern onderzoek dat het programma in handen heeft. Arbo-experts van de bedrijven adviseerden in 2007 om de blootstelling van hun medewerkers daaraan ‘zo ver mogelijk terug te dringen’, omdat het om ‘kankerverwekkende stoffen’ gaat die ook ‘schade aan de hartfunctie’ kunnen geven.

De deskundigen zeggen dat KLM en Schiphol niks hebben gedaan met hun waarschuwingen. ,,Je hebt de medewerkers de afgelopen 15 jaar lang blootgesteld terwijl dat niet nodig is”, zegt arbeidshygiënist Tamara Onos. 

De Inspectie SZW is inmiddels een onderzoek gestart naar het gevaar van het ultrafijnstof voor de platformmedewerkers op Schiphol. Dat moet begin 2022 zijn afgerond.

Vakbond FNV stelt de Schiphol Group en de afhandelingsbedrijven nu aansprakelijk voor de gezondheidsschade die platformmedewerkers ‘al jaren oplopen’. Precies twee jaar geleden kreeg de FNV op een meldpunt in een week tijd honderden klachten van platformmedewerkers op Schiphol, die kampen met gezondheidsproblemen.

Onlangs werd bekend dat Schiphol een onderzoek in opdracht van het kabinet naar de veiligheid op de platforms heeft gedwarsboomd. Daardoor is een rapport waarin wordt gesteld dat er veilig kan worden gewerkt en de vliegveiligheid is gegarandeerd, volgens de vakbond ‘onjuist’.

Joost van Doesburg van de FNV zegt nu tegen Zembla: ,,Wij zien dat onze leden ziek worden en eerder doodgaan door hun werkzaamheden. Die schade moet vergoed gaan worden.”

Schiphol ‘begrijpt dat medewerkers zich zorgen maken’ over gezondheidsrisico’s die ze lopen door dagelijks in de uitlaatgassen van vliegtuigen en dieselvoertuigen te werken. Dat laat een woordvoerster van de luchthaven weten. De luchthaven zou sinds 2007 ‘veel maatregelen hebben genomen’ om de uitstoot naar beneden te krijgen.

De luchthaven bevestigt van de waarschuwing op de hoogte te zijn en zegt sinds dat jaar maatregelen genomen te hebben. ,,Zoals elektrische voertuigen op de platformen, uitbreiden van stroomvoorzieningen van vliegtuigen en we investeren in duurzaam taxiën”, aldus de woordvoerster van Schiphol. Ook voeren Schiphol en KLM sinds 2007 metingen uit op het platform naar de uitstoot. ,,We blijven altijd onder de landelijke norm, en willen daarnaast de uitstoot verder naar beneden krijgen.” Volgens een KLM-woordvoerder zou een neerwaartse trend in die waarden te zien zijn.

Een KLM-woordvoerder zegt dat de ziektemeldingen van werknemers zijn ontvangen. ,,We zijn daarna gesprekken aangegaan en legden in bijzijn van deskundigen uit waar we mee bezig zijn. We nemen de zorgen zeer serieus.” KLM is ‘hartstikke hard bezig de uitstoot terug te drukken, maar dat kan niet van vandaag op morgen’.

KLM zegt dat vervolgonderzoek opgezet wordt naar de blootstelling van medewerkers aan ultrafijnstof. Een in oktober verschenen onderzoek van TNO geeft volgens Schiphol inzicht ‘in de specifieke locaties waar we met voorrang actie moeten ondernemen. Daar gaan we nu mee aan de slag’, staat in een schriftelijke verklaring.

Bekijk hieronder onze populairste nieuwsvideo's.