Scholen door heel het land worstelen met beledigende memes van scholieren

Middelbare scholen in heel het land worstelen met beledigende memes die gemaakt worden door scholieren. Hun eigen leraren spelen de hoofdrol, maar die vinden dat niet altijd even grappig. Het Frits Philips lyceum in Eindhoven heeft een 16-jarige jongen geschorst omdat ‘het de spuigaten uitliep'.

Simone van Zwienen en Twan Linders 30-11-18, 19:30

Met anonieme accounts voorzien scholieren foto’s en filmpjes van scherpe teksten (memes). Die worden vervolgens verspreid via sociale media. Sommige scholieren gaan zo ver dat ze foto’s en namen van hun leraren gebruiken om ze vervolgens ‘te kakken te zetten’. ,,Het is niet iets wat heel zichtbaar is voor scholen, maar iets waar ze soms gewoon achter komen. Het is hoe dan ook wel degelijk iets dat speelt op scholen’’, weet Remco Pijpers van stichting Kennisnet (publiek ict-partner van het onderwijs).

Het verrast scholen volgens Pijpers inmiddels al niet meer. ,,Sinds de smartphone hebben dit soort dingen een enorme vlucht genomen. Alle scholen weten dat het kan gebeuren en hebben er over nagedacht. Dat neemt niet weg dat het lastig is als het gebeurt. Zeker als docenten zich gekrenkt voelen.’’

Dat gebeurde deze week op het Frits Philips lyceum in Eindhoven waar een van de scholieren die de memes maakte werd geschorst. „Grapjes kunnen we hebben, maar foto’s op dit account werden door een aantal collega’s als beledigend ervaren’’, legt rector Wiel Sporken uit. „Dit liep de spuigaten uit.’’

De school deed aangifte. Wat er precies op de foto’s te zien was, wil Sporken niet zeggen . Volgens Omroep Brabant ging het onder meer om een foto van de receptionist van de school met als hoofd een misvormde schedel. Of een afbeelding van een zwembad met de tekst ‘Hoe leeg zou het zwembad zijn als conciërge ... hier in zou springen?’ Volgens de omroep werden zelfs hakenkruizen gebruikt in de posts, maar dat wil de directeur niet bevestigen.

Sommige scholieren gaan zo ver dat ze foto’s en namen van hun leraren gebruiken om ze vervolgens ‘te kakken te zetten’. © Instagram

Eén van de memes die verspreid werd door scholieren van het Frits Philips lyceum in Eindhoven. © Instagram

Grenzen opzoeken

Ik denk dat veel docenten er ook wel om kunnen lachen, zolang het binnen het betamelijke blijft
Remco Pijpers, Kennisnet

Uit reacties via sociale media blijkt dat de leerlingen het zelf vooral grappig vinden en er geen probleem in zien. ,,Ik denk dat veel docenten er ook wel om kunnen lachen, zolang het binnen het betamelijke blijft. Je weet dat pubers grenzen opzoeken’’, aldus Pijpers.

Hoe erop gereageerd wordt verschilt per school. Preventief informeren is volgens Pijpers noodzakelijk om te voorkomen dat de ‘grappig’ bedoelde berichten uit de hand lopen. ,,Dat houdt ten eerste in dat je duidelijk bent in je regels en welke straffen er worden gegeven als je die regels overtreedt. Soms wordt er geschorst, soms blijft het bij een goed gesprek.”

Het Frits Philips lyceum legt komende week aan leerlingen uit hoe de school met de memes omgaat. „Zolang het grappig blijft, moeten we leerlingen ruimte geven. Ze zijn in ontwikkeling. Maar als het beledigend wordt, gaan ze een grens over.’’

Fatsoenlijk gedragen

De jongeren bedoelen het niet kwetsend, ze beseffen waarschijnlijk niet eens dat de betreffende docent het ook onder ogen krijgt. Pijpers: ,,Des te belangrijker is dat je – preventief dus - ook voortdurend praat over de digitale omgang met elkaar, dat je rekening moet houden met de gevoelens van anderen en dat je je ook online fatsoenlijk moet gedragen.”

Wat niet grappig is kan soms zelfs strafbaar zijn, als het om een verregaande belediging of bedreiging gaat. Memes uitbannen gaat volgens Pijpers niet lukken. Bovendien: ,,Het kan ook zoveel voordelen met zich meebrengen. Er zijn zat voorbeelden van memes die een goed doel bereiken. Bijvoorbeeld de overlevenden van de schietpartij op de Parkland School in de Amerikaanse staat Florida, die sociale media in hebben gezet om duidelijk te maken dat ze tegen wapengeweld zijn. Ook ‘memes’ zijn ingezet, heel effectief.”

Docenten voelen zich steeds onveiliger
Hoewel de docenten zich overwegend veilig voelen (rapportcijfer 7,8), is dat cijfer de afgelopen drie jaar wel gedaald. Dat blijkt uit representatief onderzoek van DUO Onderwijsonderzoek & Advies dat eergisteren verscheen. Bijna een kwart voelt zich onveiliger en vindt dat er hardere maatregelen moeten komen bij incidenten. Ook stellen ze dat er duidelijke regels en afspraken op de scholen moeten worden gemaakt en dat iedereen die moet naleven.

Van de ondervraagden sprak 11 procent van ongewenste omgangsvormen van leerlingen naar hun docenten toe. Uit het onderzoek blijkt dat 4 procent zich echt gepest voelt.