'Scholen en bonden zijn zelf verantwoordelijk voor laag salaris leraar'
Schoolbesturen en onderwijsbonden hebben het zelf laten gebeuren dat basisschoolleraren relatief weinig verdienen. Veel scholen houden vast aan een zwaar verouderde functiewaardering, omdat vernieuwing te veel kost. Vakbonden zaten met de werkgevers aan tafel, maar hebben daarin geen verandering gebracht. 'De belangen van leraren zijn jarenlang verkwanseld.'
Delen per e-mail
Dat blijkt uit een vertrouwelijk rapport waarop deze krant dankzij de Wet openbaarheid van bestuur (wob) de hand heeft gelegd.
Als je het mij vraagt, hoort het gros van de basisschoolleraren in een hogere salarisschaal
Docenten op middelbare scholen verdienen meer, omdat voor die leraren betere salarisonderhandelingen zijn gevoerd. Dat stelt onderzoeker Hans Overduin, die zich al decennialang bemoeit met de waardering van het lerarenberoep. ,,Als je het mij vraagt, hoort het gros van de basisschoolleraren in een hogere salarisschaal. De laagste is echt alleen voor startende leraren.''
Het ministerie van Onderwijs vroeg de adviseur al voor de zomer een rapport te maken over de oorzaak van het salarisverschil tussen leraren op basis- en middelbare scholen. Docenten die in het voortgezet onderwijs werken, beginnen met ongeveer 160 euro per maand meer. Aan het einde van de laagste schaal (LA po, LB vo) verdienen ze zelfs zo'n 500 euro per maand meer.
Verantwoordelijk
De conclusie van Overduin: de sociale partners (schoolbesturen en onderwijsbonden) zijn hier zelf verantwoordelijk voor. Sinds 2006 mogen werkgevers en werknemers samen de functiewaardering bepalen. Ze kunnen bijvoorbeeld omschrijven wat van een beginnende leraar wordt verwacht en welk salaris daarbij past. Met alle werkzaamheden die een leerkracht erbij gaat doen, krijgt die meer waardering en dus meer salaris.
De waardering van basisschoolleraren blijkt echter sterk verouderd. Bovendien gebruiken veel scholen niet de nieuwste salarisschalen, zegt Overduin. ,,In het nieuwe systeem hebben de leraren récht op een beter salaris dan ze nu krijgen. Krijgen ze dat niet, kunnen ze er een punt van maken en de scholen zeggen hogere salarissen niet te kunnen betalen,'' verklaart hij, in een aanvullend gesprek met deze krant.
Dat de onderwijsbonden het niet voor elkaar hebben gekregen om de nieuwe functiewaardering te verplichten, vindt Overduin vreemd. ,,Ik heb ze er nog op gewezen. Dat er een tijdje twee salarissystemen naast elkaar bestaan, omdat er een overgangsfase is, snap ik. Maar nu, 11 jaar later, zijn er nog steeds twee. En scholen gebruiken vooral die oude waardoor doorgroeien moeilijk is.''
Lees door onder de foto.
Schandalig
Leraren krijgen al zo lang niet wat ze verdienen. Het is de taak van de cao-tafel dat op te lossen, maar nu wordt eens te meer duidelijk dat ze dat tijdens eerdere onderhandelingen niet hebben gedaan.
Voor PO in Actie, die de afgelopen maanden tienduizenden leraren op de barricaden kreeg, wordt nogmaals duidelijk: ,,De belangen van leraren zijn jarenlang verkwanseld.'' Mede-oprichter Jan van de Ven vindt het schandalig. ,,We hebben steeds gehoord dat leraren toch niet om salaris geven, uit pure passie voor de klas staan, niet in actie komen. Leraren krijgen al zo lang niet wat ze verdienen. Het is de taak van de cao-tafel dat op te lossen, maar nu wordt eens te meer duidelijk dat ze dat tijdens eerdere onderhandelingen niet hebben gedaan.''
Alle betrokken partijen kaatsen de bal richting elkaar. Sectororganisatie PO Raad zegt niet anders te hebben gekund, omdat het ministerie van Onderwijs tot 2014 bepaalde hoe hoog de salarissen mochten zijn. De functies beter waarderen, was daardoor onmogelijk. ,,Dan zouden we bij veel leraren verwachtingen scheppen die we niet konden waarmaken. Hoe graag we de salarissen willen verhogen, dat kan niet als er geen geld is,'' aldus woordvoerder Annemieke Kooper.
Ook de Algemene Vereniging Schoolleiders (AVS) zegt dat er geen keuzes vielen te maken over meer waardering voor leraren. ,,Er wordt terecht gezegd dat de cao-partners aan zet waren, er is ook over gesproken. Maar als je een krappe bekostiging hebt, kan je afspreken wat je wilt, uitvoeren lukt niet,'' reageert voorzitter Petra van Haren.
Drukken
Het ministerie van Onderwijs kaatst de bal terug. Er zijn in 2008 al afspraken gemaakt om de leraren naar een hogere schaal te laten groeien. Destijds is daar ook 290 miljoen extra voor uitgetrokken. ,,Het doel was om daarmee 40 procent van de basisschoolleraren naar een hogere schaal te helpen. Helaas is dit percentage blijven steken op 26 procent,'' aldus woordvoerder Ilona de Ruijter. ,,De reserves van scholen zijn door de bank genomen goed, dus volgens ons is dat geen goede verklaring hiervoor.''
Omdat de werkgevers niet wilden of konden, lukte het ook de onderwijsbonden niet om een eerlijker salaris voor elkaar te boksen, zeggen ze. ,,Natuurlijk hebben we er op gedrukt, maar er zaten twee partijen aan tafel. Je kunt drukken wat je wilt, als de één niet wil lukt het niet,'' verklaart Joyce Rosenthal, bestuurder van CNV Onderwijs.
Bovendien, betoogt de AOb, is er wel degelijk geld bijgekomen door de lobby van de onderwijsbonden. In 2007 kwam er 1,2 miljard euro extra voor salarissen. Ook is er een afspraak dat 40 procent van de leraren in een hogere schaal moet komen, maar daar hebben werkgevers zich niet aan gehouden. ,,Dat is ons een doorn in het oog, maar de verantwoordelijkheid ligt vooral bij hen,'' reageert woordvoerder Thijs den Otter.
Bemoeienis
Met de afspraken over het geld dat OCW aan onderwijs betaalt, hebben de bonden geen bemoeienis, aldus de AOb. ,,Dat ook de PO Raad zo actief lobbyt voor meer loonruimte, juichen we toe. Maar het is een nieuw fenomeen.''
De bonden zeggen al langer kritiek te hebben op de waardering van leraren. De afgelopen tien jaar hebben die er allerlei taken bijgekregen, waaronder extra hulp voor zorgleerlingen in de gewone klas, complexere gesprekken met ouders en meer diversiteit zoals vluchtelingkinderen in de groepen.
De onderwijsbonden weerspreken dat zij mede debet zijn aan de lage salarissen van leraren. ,,De gedachte lijkt hierbij te zijn dat sociale partners met een eenvoudige aanpassing in de techniek de LA-schaal al hadden kunnen afschaffen. Dat scenario is een papieren scenario. Geen enkele cao-tafel zal een dergelijke ongedekte cheque voor zijn verantwoording kunnen nemen,'' betoogt Den Otter.
Kip-ei
Dat alle partijen naar elkaar wijzen, vindt PO in Actie weerzinwekkend. Volgens Van de Ven hadden werkgevers en werknemers allang samen moeten optrekken voor een beter loon voor leraren. ,,Het is een beetje een kip en ei-verhaal. Omdat je niet genoeg geld hebt, worden leraren onderbetaald. Je kunt ook redeneren: we geven ze wat ze verdienen en kloppen dan bij het ministerie aan om te laten zien wat we tekort komen. Nu hebben we een groter probleem, want we stevenen af op een fiks lerarentekort. En dan gaan ineens alle alarmbellen rinkelen.''
Je kunt ook redeneren: we geven leraren wat ze verdienen en laten zien wat we tekort komen.
De onderwijsbonden en schoolbesturen zeggen twee jaar geleden afspraken te hebben gemaakt over vernieuwing van de functiewaardering van basisschoolleraren. Tijdens eerdere gesprekken overschaduwde de discussie over de invallers en de Wet werk en zekerheid (wwz) die vernieuwing. CNV-bestuurder Rosenthal: ,,Achteraf is het makkelijk zeggen wat anders had gemoeten. We zien ook hoe het er aan toe gaat in scholen.We gaan er nu vaart mee maken, zeker nu het verschil in beloning met het voortgezet onderwijs zo duidelijk is geworden. Dit moet gewoon.''
Verder in het nieuws
-
PREMIUM
Dagboek Zo bouwde Gerrit-Jan negen jaar lang aan zijn Utopia: een bijzonder inkijkje
Niemand in Drenthe wist wat Gerrit-Jan van D. (67) negen jaar lang uitspookte op zijn boerderij in Ruinerwold. Maar voor zijn online vrienden bracht hij bijna dagelijks verslag uit. Met liefst 1600 foto’s en 80 filmpjes gaf hij hen een bijzonder inkijkje in het uitzonderlijke leven op de hoeve. Daaruit blijkt voor het eerst dat hij in het diepste geheim bouwde aan zijn eigen spirituele centrum. ,,Als het allemaal is geregeld, zal ik vrienden uitnodigen.’’ Dat er ook nog zes kinderen woonden, kreeg al die jaren niemand te horen. -
Protestival: klimaatactie Greenpeace op ‘grote vervuiler’ Schiphol
Actievoerders van Greenpeace protesteren dit weekend tegen de in hun ogen ‘grote vervuiler Schiphol’. Zij voeren vandaag actie op het plein voor winkelcentrum Schiphol Plaza en bij hotel Sheraton. Het Protestival is een oproep aan Schiphol om met een klimaatplan te komen. -
PREMIUM
De 20 van 19 & 20 Gerald Roethof: Als íemand in Nederland een advocaat nodig had, was het Brech
Gerald Roethof deed geen zedenzaken. Totdat Jos Brech belde. Met het bijstaan van de verdachte in de zaak-Nicky Verstappen vestigt de Amsterdamse advocaat zijn naam, maar wordt hij ook kop van Jut bij het publiek. ‘Dat raakt me niet’. -
PREMIUM
column Saskia Noort Menige verkrachting is begonnen met ‘veilig naar huis brengen’
Saskia Noort schrijft op deze plek wekelijks over nieuws dat haar raakt. De schrijfster reageert op het nieuws uit Leiden waar studentes en jonge vrouwen in de ban zijn van een verkrachter. -
Nieuwe cao Personeel ziekenhuizen krijgt er acht procent bij
Een ultieme poging om de cao-onderhandelingen tussen de ziekenhuiswerkgevers en de vakbeweging vlot te trekken, is gelukt. Er ligt nu een deal tussen de onderhandelaars. De leden moeten daar echter nog wel mee instemmen.
-
PREMIUM
Grote steden worden anti-auto: gemeenten zijn blik op straat beu
Nederlandse binnensteden worden door minder parkeerplaatsen, milieuzones en peperdure parkeertarieven steeds ontoegankelijker voor auto’s. De auto is de paria van de binnenstad geworden. ‘Over tien jaar moet je betalen om de binnenstad in te mogen.’ -
IND wees laatste beroep Bahreinse asielzoeker af
De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) heeft vorig jaar een verzoek van een Bahreinse asielzoeker om niet te worden uitgezet op het laatste moment afgewezen. Een document dat Ali Mohammed al-Showaikh indiende waaruit zou blijken dat hij niet veilig zou zijn in zijn thuisland, werd niet door de IND gewogen. -
UPDATE Henk Otten en 50Plus helpen stikstofwet aan meerderheid in Eerste Kamer
Henk Otten heeft na een bezoek aan het Torentje zijn zegen gegeven aan de stikstofwet van het kabinet. De kans is groot dat ook 50Plus en SGP volgende week met de wet instemmen, waarmee in de Eerste Kamer een meerderheid vóór is. Zo kan het kabinet de spoedwet zonder hulp van PvdA of GroenLinks door de senaat loodsen.