Rechters zouden de hoogte van toegekende bedragen moeten onderbouwen, meent Slachtofferhulp Nederland. © ANP

Slachtofferhulp wil motivatie bij toekenning van smartengeld

Slachtoffers van een misdrijf krijgen zulke wisselende schadevergoedingen uitgekeerd, dat Slachtofferhulp Nederland spreekt van willekeur. ,,In vergelijkbare zaken kan een slachtoffer 5000, maar ook 500 euro krijgen. Het is Russische roulette.” De organisatie wil daarom dat rechters de toegekende bedragen gaan onderbouwen.

Koen Voskuil 04-07-19, 03:00 Laatste update: 07:48

Bij het toekennen van smartengeld, een vergoeding voor fysiek of psychisch leed, bestaan in strafzaken ‘onaanvaardbare verschillen’. Dat stelt Rosa Jansen, bestuursvoorzitter van Slachtofferhulp Nederland en oud-rechter.

,,De hoogte van het bedrag verschilt per gerecht en per rechter”, aldus Jansen. ,,Het ene slachtoffer krijgt 10.000 euro, waar iemand in een vergelijkbare zaak 2000 euro krijgt. Het is een black box, een vorm van Russische roulette.”

Motivering ontbreekt

Wat slachtoffers ook steekt, is dat strafrechters de hoogte van smartengeld niet onderbouwen. In het vonnis noemen ze slechts dat een bedrag ‘naar redelijkheid en billijkheid’ is bepaald. ,,Omdat een motivering ontbreekt, kunnen wij slachtoffers niet uitleggen waarom zij vijf keer minder hebben gekregen dan een ander.”

Slachtofferhulp Nederland wil daarom dat rechters elk toegekend bedrag onderbouwen. ,,Leg uit waarom je vindt dat een verkrachte vrouw met 500 euro prima bediend is. Misschien is daar een briljante gedachte aan voorafgegaan, maar laat het dan zien.”

Verschillen enorm

Het ene slachtoffer krijgt 10.000 euro, waar iemand in een vergelijkbare zaak 2000 euro krijgt
Rosa Jansen, Slachtofferhulp Nederland

Jaarlijks ziet Slachtofferhulp 14.000 zaken voorbijkomen. De organisatie analyseert die uitspraken en houdt in een database bij wat gangbare bedragen zijn voor misdrijven zoals mishandeling, misbruik of verkrachting. Volgens Jansen, zelf oud-rechter, zou de rechterlijke macht ook zo’n database moeten instellen.

Dat de verschillen in uitspraken soms enorm zijn, bewijst een zaak rond een Limburgs meisje dat op haar 10de werd verkracht, zwanger raakte en een pijnlijke abortus moest ondergaan. De strafrechter kende aanvankelijk 10.000 euro smartengeld toe. Dat werd begin dit jaar in hoger beroep 50.000 euro. ,,Dit is zo’n voorbeeld dat ik niet kan uitleggen”, zegt Jansen. ,,Hoe kan het verschil nu vijf keer zo groot zijn?”

De Raad voor de Rechtspraak benadrukt dat het vaststellen van smartengeld een complexe zaak is, die zich lastig laat vatten in algemene richtlijnen. Volgens de Raad is de motivering van het toekennen van smartengeld een punt van aandacht. Of en wanneer rechters de bedragen gaan motiveren, kan de Raad nu niet zeggen.