Terreurexpert Beatrice de Graaf: IJdelheid is een grote zonde

Ze had het helemaal gehad. Er was gedoe op de universiteit, ze was bloedchagrijnig en doodmoe. Beatrice de Graaf pakte deze zomer haar koffers, vertrok spoorslags naar Berlijn en dook een archief in. ,,Ik dacht: ik kan erin blijven zwelgen en wrok koesteren, maar ik kan ook iets moois doen, onderzoek naar sterke vrouwen. Ik besloot tot dat laatste.’’ In alle stilte, tussen de stapels documenten, de vensters naar het verleden, viel alle stress van haar af.

Ze vond de zeldzame stukken die ze al tijden hoopte ze te vinden, en nu komt er in november een uitzending van Andere Tijden over haar vondst. ,,Het gaat om papieren waaruit blijkt dat koningin Wilhelmina zich zeer actief heeft beziggehouden met het einde van de Eerste Wereldoorlog. Het is echt een aardige ontdekking. Volgens de geschiedenisboekjes zou ze van niets hebben geweten, maar ik had daar mijn twijfels over. Wilhelmina was zo’n stevige vrouw, die bemoeide zich overal mee. Ze deed me denken aan mijn oma Bé, die was ook zo. Mijn intuïtie zei me dat ze erbij geweest moest zijn’’, vertelt ze in haar werkkamer op de Universiteit Utrecht.

Het gaat De Graaf voor de wind. De studenten staan in de rij om colleges te volgen bij de begaafde hoogleraar Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen, ze leidt een afdeling van veertig mensen en sleepte deze zomer de prestigieuze Stevinpremie in de wacht. Ze werkt aan een app die terrorisme uitlegt aan kinderen en jongeren. En passant ging haar jongste boek naar de drukker: Tegen de terreur, een pil van vijfhonderd pagina’s over samenwerking tegen terreur in de postnapoleontische tijd.

Daarnaast is er haar doorlopende onderzoek naar hedendaags terrorisme, waarvoor ze geregeld op televisie verschijnt. ,,Ik hou me altijd erg bezig met de actualiteit, met het duiden, verklaren waarom mensen radicaliseren, wat terroristen drijft. Maar soms is dat zo onoplosbaar en naar, dat ik even terugga naar de geschiedenis. Dat geeft rust, troost. Je weet dat dát in elk geval is afgelopen.’’

Een gesprek met Beatrice de Graaf, haar hele leven eigenlijk, is doorspekt van haar fascinatie voor Goed en Kwaad. Ze groeide op in een strikt orthodox- gereformeerd milieu in Putten, het dorp waar in de Tweede Wereldoorlog 660 mannen werden weggevoerd door Duitse soldaten. Vier familieleden kwamen om in concentratiekampen. Na de oorlog vroegen voormalige nazi’s in Putten om vergeving en ontstonden, via de protestantse kerk, contacten tussen daders en slachtoffers.