De Nederlandse marine moet meer dan voorheen zijn voorbereid op een confrontatie, zegt Commandant Zeestrijdkrachten Rob Verkerk in een interview met deze krant. ,,We worden weer geconfronteerd met dreigingen. (...) De flanken van Europa moeten goed beschermd zijn."

Het accent in de trainingen is daarom verlegd naar 'het hogere deel van het geweldsspectrum'. ,,Het desnoods met geweld vrijhouden van de aanvoerroutes van versterkingen over zee of het uitvoeren van landingsoperaties vanaf zee vergt een andere manier van optreden dan het bestrijden van piraterij of het tegengaan van drugs- en mensensmokkel."

Het vechten verleerd
De uitspraken van Verkerk staan niet op zich. In zijn column in de Defensiekrant kondigde ook luitenant-generaal Mart de Kruif, baas van de Koninklijke Landmacht, een koerswijziging aan. Volgens hem zijn 'we' het vechten verleerd. Het leger mist de middelen, de kennis en de state of mind om zijn mannetje te kunnen staan in gevechtsoperaties, stelt De Kruif. ,,Dat is een harde conclusie waar we het niet bij kunnen laten."

De koerswijziging betekent concreet dat eenheden weer tot op brigadeniveau gaan oefenen in het vechten tegen een volwaardig leger. En minder tegen vijanden die klein en onvoorspelbaar zijn, de situatie waar Nederlandse militairen in Afghanistan mee te maken hadden. ,,Toen patrouilleerden eenheden van hooguit veertig manschappen vanuit een goed beveiligde basis. Ze gingen op pad om informatie te verzamelen of hulp te bieden,'' zegt landmachtwoordvoerder Remy van Strien.

Leren samen optrekken
Het vechten tegen een volwaardig leger vraagt een grootschaliger aanpak. Daar staan niet alleen infanteristen op het slagveld. Maar ook tanks. Artillerie. Er lopen genisten rond om stellingen te bouwen en militairen die iedereen bevoorraden. Leidinggevenden moeten weer leren hoe ze al die afzonderlijke eenheden samen laten optrekken.

Hoe ze communiceren met de manschappen, hoe ze aanvalsplannen maken en hoe ze met hun commandoposten strategisch meebewegen tijdens aanvallen of als ze in de verdrukking dreigen te komen. Sinds de val van het IJzeren Gordijn is hier nauwelijks nog in getraind. ,,Iedereen leert die technieken wel in de opleiding. Maar nu de dreiging er is, moeten we er ook weer in oefenen,'' zegt Van Strien.

Niet terug in de tijd
De grootschalige oefeningen betekenen volgens Van Strien niet een stap terug in de tijd. Integendeel. Wapensystemen zijn de afgelopen decennia aanzienlijk verbeterd. Artillerie heeft bijvoorbeeld een groter bereik dan ooit en kan veel preciezer vuren. Ook drones zijn niet meer weg te denken op het slagveld. Nederland heeft weliswaar geen drones die bommen kunnen afvuren, maar het zijn wel de moderne verkenners in de frontlinie.

In de nabije toekomst moeten de eerste grote oefeningen worden gehouden, waaraan zo'n vierduizend manschappen meedoen. Omdat oefenterreinen in Nederland te klein zijn, zal dat hoogstwaarschijnlijk in Duitsland gebeuren. Nederland is overigens niet het enige leger dat weer leert vechten. In NAVO-verband zijn afgelopen jaar al meerdere grootschalige oefeningen gehouden. Dick Zandee, defensie-expert bij onderzoeksinstituut Clingendael, stelt dat de veranderende opstelling van het leger past in het tijdsbeeld.

Druk om in actie te komen
,,Na de val van de Muur waren de prioriteiten gericht op operaties ver van huis, vaak in kleine teams. Daar was de training op toegesneden. Dat verandert nu." De opstelling van Rusland en de opkomst van IS brengen daar verandering in. ,,Poetin bouwt sinds 2010 in sneltempo een leger op. Vooral op land, maar op zee zijn er ook ontwikkelingen. De NAVO-landen moeten daarop reageren. Vooral vanuit Oost-Europese landen wordt druk uitgeoefend om in actie te komen.  

Ook in het Midden-Oosten verandert de situatie. In tegenstelling tot andere terroristische organisaties heeft IS wel een bewapend leger dat een grondgebied wil beheersen. Dat vraagt om een andere benadering." Zowel De Kruif als Verkerk hamert op meer geld voor Defensie. ,,Als de zeespiegel stijgt, bouwen we ook dijken," zegt laatstgenoemde. ,,Dus als de dreiging toeneemt, moet je ook bereid zijn Defensie te versterken."