Topvirologen waarschuwen kabinet na versoepelen coronamaatregelen: ‘Reken je niet rijk’

,,De versoepelingen van het kabinet zijn leuk, ook economisch, maar we moeten ons niet rijk rekenen", zei Osterhaus. ,,Als we de boel straks weer helemaal open zetten, heb je opnieuw kans op duizenden, tienduizenden doden.”

Osterhaus, werkzaam aan de universiteit van Hannover, is niet al te optimistisch over de snelle komst van een vaccin, hoewel daar op tientallen plekken in de wereld aan gewerkt wordt. ,,Ik zie nog grote hobbels voor een vaccin. Ik zou erg huiverig zijn om daar mijn kaarten op te zetten. En als een vaccin er pas laat komt, en we hebben als bevolking nog weinig immuniteit opgebouwd, dan zijn de omstandigheden voor het coronavirus na de zomer weer gunstig. Dan kan het virus zelfs meerdere keren terugkeren.”

De viroloog deed zijn uitspraken tijdens een webinar van de KNAW, waarbij ook Marion Koopmans (hoogleraar virologie Erasmus MC), Aura Timen (hoofd Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding bij het RIVM) en Eric Snijder (hoogleraar moleculaire virologie aan het LUMC in Leiden) te gast waren. Osterhaus’  visie werd door de anderen niet bestreden. 

Osterhaus vreest voor een ‘aan-uit-lockdown’, waarbij het virus en dus ook de maatregelen blijven terugkeren. Hij is van mening dat het kabinet nog meer zou moeten doen om het coronavirus zoveel mogelijk weg te krijgen. ,,Ze sturen op de capaciteit van de intensive cares in de ziekenhuizen. Dat is niet de goede manier: je moet sturen op het zoveel mogelijk elimineren van het virus. Je moet toe naar grootschalig testen, en ik ben ook nog steeds een groot voorstander van apps. Dan ben je uiteindelijk goedkoper uit, en heb je minder slachtoffers dan hoe het nu gaat.”

Over mogelijke kritiek op zijn visie, zei Osterhaus: ,,Toen ik riep dat Nederland in lockdown moest, viel heel het land over me heen. Niet veel later kregen we de lockdown.”

Aura Timen (RIVM) denkt dat het volledig uitschakelen van een virus in een westers land als Nederland niet gaat lukken. ,,We zijn geen eiland, je kunt Nederland niet afgrendelen. Dus je zult moeten leren leven met het virus. De grootste vraag voor mij is: wat doen we met het reisverkeer, met vakanties. En wat doe je met mensen die Nederland willen bezoeken.”

Marion Koopmans (Erasmus MC) betoogde dat Nederland staat voor een grote ‘mindsetverandering’. ,,We komen uit een cultuur waarin we heel weinig testen. Nu moeten we toe naar massaal testen. Daar is heel veel voor nodig. En dan het plan dat als je positief test, je ook echt in quarantaine gaat. Ik kan me voorstellen dat niet iedereen zich daar zomaar aan gaat houden.”

Eric Snijder (LUMC Leiden) noemde het gebrek aan geduld bij Nederlanders als grootste risico. ,,Je ziet het geduld slijten. Terwijl het duidelijk is dat we de kennisachterstand op het virus niet in een paar maanden in halen. In dat opzicht hebben we een maatschappelijk probleem. Je moet blijven bepleiten dat maatregelen nodig zijn om risicogroepen veilig te houden.”

Voor de toekomst zou het beter zijn om vooraf te investeren in kennis over virussen in bredere zin, stellen de topwetenschappers. Snijder: ,,Regeren is vooruitzien. We hebben onderzoeksgeld nodig. De uitdaging is om verder te kijken dan de eerstvolgende verkiezingen en een plan te maken voor de middellange termijn.”

Osterhaus sloot zich bij dat betoog aan. ,,Ik heb al jaren geijverd voor een betere pandemic preparedness. Ik hoop dat we de les leren, want we gaan in de toekomst meer pandemieën krijgen. Niet alleen corona- of grieppandemieën. Andere virusfamilies hebben soortgelijke mogelijkheden. Dan zit je weer met enorme economische kosten, ziekte- en stervenslast. Daarom moet je gaan investeren: niet een paar miljoen, maar een paar miljard, en wereldwijd.”

Premier Mark Rutte en minister Hugo de Jonge spraken vanavond  in een persconferentie over verdere versoepeling van de coronamaatregelen: