Topviroloog Koopmans deelt schokkende mail, Erasmus MC doet aangifte van ‘ernstige bedreiging’

Het OM neemt de kwestie zeer serieus en vroeg Koopmans om aangifte te doen. Die wordt dus gedaan door haar werkgever, het Erasmus MC in Rotterdam. ,,We hopen dat de persoon hiervoor gestraft wordt. Wij vinden dit een zeer ernstige bedreiging”, licht een woordvoerder de aangifte toe.

In een schriftelijke verklaring laat het OM weten dat het aanpakken van online bedreiging van/opruiing tegen mensen met een publieke taak hoge prioriteit heeft. ‘Het gaat immers om mensen die hun nek uitsteken voor de samenleving. Zij moeten zoals mevrouw Koopmans hun werk veilig kunnen doen en beschermd worden’, valt te lezen.

Koopmans, die eerder dit jaar is bekroond met de Irispenning vanwege haar excellente wetenschapscommunicatie, ‘is klaar met dit soort zaken’ en vermeldt het twitteraccount van het Openbaar Ministerie in haar bericht. ‘Ik vind dat we de grenzeloosheid hiervan moeten blootleggen. We praten er wel over, maar zo ziet het er uit. Dit gaat over veel mensen en waar trekken we de streep. Daar moeten we het wat mij betreft over gaan hebben’, vindt Koopmans.

De hoogleraar virologie krijgt al langer te maken met anonieme haatberichten. 'Ja, dit is verschrikkelijk. Ik heb mijn hele leven voor de volksgezondheid gewerkt. Ik word beschuldigd van misdaden tegen de mensheid, mijn reacties op sociale media staan vol met trollen en mijn kinderen zijn bang om met mij uit te gaan. We moeten ons hiertegen uitspreken. Hoop dat veel collega's dat ook doen', schreef ze in november in een reactie aan de Brits-Amerikaanse arts Gavin Yamey, die eerder over dit onderwerp aan de bel trok.

Verschillende prominente hulpverleners en wetenschappers steken Koopmans een hart onder de riem. 'Veel respect voor uw ongekende inzet in deze pandemie, met juist altijd heel veel oog voor onzekerheden, voort- én vaak terugschrijdend wetenschappelijk inzicht over de mogelijke impact van het virus. Heel veel mensen waarderen dat. Helaas roept het ook deze nare reacties op', twittert CBS-onderzoeker Ruben van Gaalen. 'Absurditeit om dit soort spul te spuwen altijd, maar juist wanneer wetenschappers de gemeenschappelijke zaak proberen te helpen door elke dag in hun vrije tijd en onbetaald voorlichting te geven. De reacties op deze tweet alleen al zijn niet mis', voegt veldepidemioloog Amrish Baidjoe daar aan toe.

_{Tekst gaat verder onder deze tweet.}

Eerder op de dag deelde D66-leider Sigrid Kaag via Twitter ook enkele ‘kerstwensen’ die aan haar waren verstuurd. ‘Zoals u ziet weten wij waar u woont’, schrijft een anonieme afzender. ‘U denkt slim te zijn. Hoe dom is dat?’, vraagt een andere schrijver zich af. Een derde schrijver houdt het bij: ‘Heel graag: functie elders.’ 

‘Kerst is de tijd van goede wensen’, reageert Kaag op Twitter. Ze richt zich direct tot de anonieme schrijvers: ‘Stuur uw kaarten daarom aan iemand die eenzaam is en niet aan mij. Stuur hen vooral een lieve wens. Dan helpt u een ander en gaat u zelf ook met meer positiviteit de laatste weken van dit jaar in.’

Het Openbaar Ministerie komt tot de conclusie dat de Nederlandse samenleving polariseert. ‘Er worden ontzettend veel nare uitingen gedaan op sociale media. Lang niet alles komt in aanmerking voor strafrechtelijke vervolging. Het is door de hoeveelheid onbegonnen werk om iedere bedreiging of belediging op internet strafrechtelijk aan te pakken’, meldt ze. 

Volgens Gerrit van der Burg, voorzitter van het College van procureurs-generaal, reageren mensen hun boosheid aaf op een toetsenbord ‘zonder te realiseren wat ze ermee aanrichten’. ,,De impact is groot voor iemand die bedreigd wordt. Wanneer mensen zich bedreigd voelen, is het dan ook belangrijk dat hiervan aangifte wordt gedaan”, aldus Van der Burg. 

Het aantal online bedreigingen tegen personen die een prominente rol spelen in de coronabestrijding neemt de laatste tijd fors toe. Eind vorige maand werd bekend dat in 2020 bij het Team Bedreigde Politici van de politie-eenheid Den Haag 600 keer melding is gedaan van mogelijke bedreiging van politici. Dit is een flinke stijging ten opzichte van de 393 gevallen in 2019. Bij 274 van de meldingen in 2020 ging het volgens het Openbaar Ministerie inderdaad om een strafbaar feit, tegenover 206 in 2019.

PvdA-Kamerlid Attje Kuiken noemt het 'zorgelijk en onacceptabel' dat mensen bedreigd worden. Kuiken vindt dat er hard opgetreden moet worden tegen deze bedreigingen. Volgens haar zijn niet alle berichten die zijzelf binnenkrijgt 'even charmant'. ,,Maar het gaat niet om mij. Iedereen maakt zich zorgen." Ze benadrukt: 'hoe oneens je het ook bent, het is nooit een excuus om te bedreigen'.

Volgens het OM is het strafrecht geen oplossing voor alles wat er gebeurt op het internet en meer algemeen: in de samenleving. Het OM is zich ervan bewust dat dit soms tot onbegrip bij de burger leidt. ‘Veel opmerkingen zijn onfatsoenlijk, onbeschoft of kwetsend. Er kan veel gezegd worden onder de vrijheid van meningsuiting. Totdat een uiting strafbaar is, dan is het OM aan zet. Het OM is er niet om kwetsend gedrag te verbieden. Het OM is er om strafbare feiten te vervolgen.’

Geweld tegen politici hangt in de lucht, signaleren ook de veiligheidsdiensten. Vaak gevoed door ’anti-overheidssentiment’, zoals de nationaal terrorismebestrijder NCTV het noemt. ,,Sociale media zijn op dit moment een blaasbalg, een soort automatische flash mob die het ongenoegen opeens versneld bij elkaar brengt”, zei Pieter-Jaap Aalbersberg (NCTV) in oktober tegen deze site. ,,Vroeger was daar iets voor nodig: een boekje, een lezing of een groep. Nu gaat door die blaasbalg van sociale media radicalisering van eenlingen steeds sneller. Dat is niet exclusief voor Covid. Voor sommige mensen is het een optelsom.”

Bekijk hier onze video’s over het coronavirus: