Toxicoloog over fipronilzaak: 'Eiercrisis is een puinhoop'

In Belgische eieren mag 140 keer zoveel fipronil zitten als in Nederlandse, blijkt uit documenten van de voedselwaakhonden in beide landen. In Nederland worden eieren uit de handel gehaald als ze omgerekend meer dan 0,005 milligram fipronil per kilo bevatten. België hanteert een veel hogere grens: 0,72 mg/kg.

Het verschil zit erin dat Nederland uitgaat van de 'Acceptable Daily Intake' (ADI), verklaart Martin van den Berg, hoogleraar toxicologie aan de Universiteit Utrecht. ,,Dat is de hoeveelheid fipronil die je je hele leven elke dag kunt binnenkrijgen zonder risico voor de gezondheid. België baseert zich op de acute veiligheidsnorm, die veel hoger ligt. En Duitsland zit daar weer tussenin, met een norm die ongeveer tien keer zo hoog is als de Nederlandse.’’ 

Op basis van dezelfde Europese richtlijn voor fipronil heeft Nederland miljoenen eieren uit de supermarkten laten terugroepen. In België is dat niet gebeurd. Als Nederland de Belgische norm had gehanteerd, zouden maar van één boerderij de eieren zijn teruggeroepen: de partij met het ‘acute gevaar voor de gezondheid’ waar de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) vorige week maandagavond voor waarschuwde.

De Nederlandse interpretatie is volgens Van den Berg overdreven streng. ,,Niemand eet 80 jaar lang dagelijks deze eieren. De ADI is gebaseerd op de resten van fipronil die je binnenkrijgt als je rijst, groente en fruit eet - de insecticide wordt ook als gewasbeschermer gebruikt. Maar in eieren zit zo weinig fipronil dat je er gerust maandenlang een paar per week kunt eten zonder risico’s voor je gezondheid. Ter vergelijking: in een antivlooienmiddel voor huisdieren zit meer fipronil dan in 5.000 eieren. Daar wordt een hond ook niet ziek van.’’

Hoogleraar voedingsleer Martijn Katan vergeleek de dosis gif die je binnenkrijgt via eieren eerder al met die in een druppel rode wijn. Giftige stoffen die we elke dag binnenkrijgen via alcohol en uitlaatgassen leveren volgens de professor meer risico’s op. Er zijn gevallen bekend van mensen die zelfmoord probeerden te plegen met fipronil door een heel flesje leeg te drinken – miljoenen keren de dosis die in eieren zit. Zij werden ziek, maar wandelden na een paar dagen het ziekenhuis weer uit.

Van den Berg vindt het daarom onbegrijpelijk dat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit miljoenen eieren uit de schappen heeft laten halen. ,,De economische schade is enorm. Kijk alleen al naar alle Nederlandse eieren die in Duitsland uit de supermarkten zijn gehaald. Terwijl vergelijkbare eieren in België en Duitsland wel mogen worden verkocht.’’

Op zich is de Belgische aanpak volgens hem logischer. ,,In een tijdelijke situatie als deze crisis zou je de acute veiligheidsnorm moeten hanteren in plaats van de norm voor levenslange blootstelling.’’

Maar op die acute veiligheidsnorm hebben de Belgen voor eieren volgens hem wel érg rekkelijke berekening losgelaten. ,,Kinderen, die minder lichaamsgewicht hebben dan volwassenen, komen bij een paar eitjes per week mogelijk in de gevarenzone.’’ Fipronil kan tijdelijke schade veroorzaken aan de hersenfuncties, nieren, lever en schildklier.

De Belgische toxicoloog Jan Tytgat heeft ook zijn bedenkingen bij de Belgische grens. ,,Ik vind die grens vrij hoog en zou toch wat strenger zijn", zei hij tegen Het Laatste Nieuws. ,,We flirten met de grens van het toelaatbare."

,,De Nederlandse overheid kampt blijkbaar met een groot gebrek aan toxicologische inzichten'', stelt Van den Berg. ,,Daarnaast weet de Europese Commissie de chaos te vergroten met een richtlijn voor fipronil die op verschillende manieren te interpreteren is. Het is een puinhoop.’’