Trein-urinoir moet einde maken aan gespetter

Het treintoilet zou een stuk frisser zijn als mannen zittend plassen in de wiebelende trein. Maar dat vertikken ze. ,,Al vanaf de tijd dat mannen jagers waren, plassen ze staand tegen een boom'', zegt Johan Molenbroek van de TU Delft.

Molenbroek doet al 30 jaar onderzoek naar wc's en is een begrip in de toiletwereld. Hij richtte de Dutch Toilet Organisation op, een stichting die strijdt voor betere openbare toiletten in Nederland en de derde wereld. Tot uit Australië komen onderzoekers op de koffie met hun wc-problemen.

,,Ze noemen me de toiletprofessor", zegt Molenbroek. Daarom klopte de NS ook bij de TU aan voor wc-advies. Molenbroeks vakgroep op de TU maakte het basisontwerp voor de nieuwe trein-wc met urinoir.

Lang en dik
,,Mannen gaan ernaast omdat ze bijvoorbeeld slechtziend zijn", zegt Molenbroek. ,,En je moet zien waar het terechtkomt voordat je kunt bijsturen. Sommige mannen zijn dik en kúnnen helemaal niks zien beneden. En bij heel lange mannen spettert het tóch, omdat het van zo hoog komt. Tel daar de slechte verlichting en een bewegende trein bij op en dan weet je het wel."

Ook gerichte plassers gaan niet vrijuit, bewijzen metingen. De straal van de secure plasser verspreidt een mist van druppeltjes over de bril en de vloer. Het resultaat, zonder schoonmaak: een plakkerig, stinkend hok. Vooral vrouwen gruwen ervan, ondervonden de onderzoekers.

Molenbroek en Marian Loth (zij hoopt te promoveren op de trein-wc) stellen dat 41 procent van de vrouwen voorafgaand aan een treinreis niets drinkt uit angst dat ze moeten plassen tijdens de rit. Dan maar liever dorst.

,,Alleen als het per se moet, gaan mensen in de trein naar de wc. Vrouwen proberen dan zo weinig mogelijk aan te raken, hangen boven de wc of bekleden de wc-bril met toiletpapier. Veel mensen vinden het er zo vies dat ze hun handen niet wassen. Ze vertrouwen het water niet eens.''

Een schamele 4,1 kreeg het treintoilet in het onderzoek van de TU Delft. Volgens Molenbroek kan de urinoir-trein een 7,5 halen. ,,Mits het goed wordt schoongehouden, anders is het zo weer een 5."

In het toilet van de intercity-dubbeldekker hangt behalve een urinoir ook een babytafel. Het oogt fris en wit met op de wanden grafische afbeeldingen van bomen en vlinders.

Gevoelig onderwerp
De NS is nog niet helemaal overtuigd van het urinoir. Afhankelijk van de ervaringen van reizigers wordt besloten of de nieuwe treinen die over vijf jaar worden geleverd ook een urinoir krijgen.

Wc's zijn een gevoelig onderwerp voor de NS. Het bedrijf ging in 2011 over de knie nadat er sprinters en stoptreinen op het spoor kwamen zonder toilet. Dat was goedkoper. Een kwartier - zo lang duurt een gemiddeld ritje in een stoptrein - de behoefte ophouden, is goed te doen, vond het bedrijf. Gehandicapten en zwangere vrouwen dachten daar anders over.

Het NS-alternatief viel nóg slechter: de plaszak. Uiteindelijk floot minister Schultz de NS-top terug. De sprinters krijgen de komende jaren hun wc terug, maar zónder urinoir. Daarvoor wordt onvoldoende gebruikgemaakt van de wc in de stoptrein.