Volgens de dichters Bart FM Droog en Jaap van den Born negeerde het instituut ,,alle alarmbellen'' en verrichtte het ,,ondeugdelijk en halfslachtig'' onderzoek. Van den Born en Droog schrijven onder meer dat het herkomstverhaal ,,volstrekt onduidelijk'' is. In een interview met de Volkskrant lichten ze hun kritiek verder toe. Ze wijzen erop dat heel veel 'Hitlers' zijn vervalst. ,,Bijna alles wat na de Tweede Wereldoorlog opdook van Hitler is vals gebleken'', zegt Droog.

Van den Born en hij hebben ervaring met het ontkrachten van claims over werk dat aan de Duitse dictator wordt toegeschreven. Ze toonden vorig jaar aan dat het gedicht Denk' es, dat veel media-aandacht kreeg door de bewering dat het van Hitlers hand was, in werkelijkheid begin twintigste eeuw door de dichter Georg Runsky was gepubliceerd.

Het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, zoals het voluit heet, zegt het commentaar serieus te nemen en open te staan voor reacties en kritische kanttekeningen. Tegelijkertijd benadrukt directeur Frank van Vree dat het maar de vraag is of ooit definitief kan worden bewezen of het Weense stadsgezicht nu wel of niet door Hitler is geschilderd. Door vervolgonderzoek hoopt het instituut meer te weten te komen.

Volgens het NIOD heeft het eerste onderzoek ,,geen aanwijzingen die erop duidden dat het een vervalsing betreft'' aan het licht gebracht. ,,Toch maakte het NIOD het voorbehoud dat het om een voorlopige conclusie ging en dat het nader onderzoek zou laten verrichten.'' In het persbericht dat het instituut eind november uitbracht, hield het op dat punt overigens een slag om de arm: ,,Er wordt nog bekeken of nader onderzoek nodig is.''

Dat er veel vervalsingen zijn, noemde het NIOD zelf ook al meteen. Het eerste onderzoek richtte zich onder meer op het thema van het schilderij, het gebruikte papier en zegels aan de achterkant.

Het NIOD kreeg het werk van een vrouw die anoniem wil blijven, zo meldde de Volkskrant eind vorige maand. Haar vader kocht het ooit voor 75 cent op een postzegel- en muntmarkt. Hij kwam er thuis pas achter dat het was gesigneerd met 'A. Hitler' en verstopte het jarenlang. Zijn dochter wil het werk niet hebben, maar veilinghuizen weigerden het te verkopen.

'Na geconstateerd te hebben wat voor beladen object hij in handen had', schreef de vrouw in februari in een mail aan het NIOD, 'heeft hij het van schrik heel diep weggestopt.' Zelf wilde de vrouw het ook niet in huis hebben. Twee Nederlandse veilinghuizen aan wie ze het werk had aangeboden, weigerden het te veilen, aldus de Volkskrant.