‘Verbeter jeugdzorg met de meldingen van misstanden’

Tot begin dit jaar vroegen 7600 mensen een schadevergoeding van 5000 euro aan bij het Schadefonds Geweldsmisdrijven, omdat ze slachtoffer werden van fysiek, psychisch of seksueel geweld in de jeugdzorg. Die duizenden schrijnende verhalen worden beoordeeld, maar blijven verder op de plank liggen. Dat terwijl ze wel meer inzicht kunnen geven in bijvoorbeeld de plekken waar misstanden het vaakst plaatsvonden of zelfs plaatsvinden.

De mogelijkheid een schadevergoeding aan te vragen werd in 2019 in het leven geroepen, toen de commissie-De Winter na een onderzoek concludeerde dat fysiek, psychisch en seksueel geweld van 1945 tot 2019 voorkwamen en dat de overheid kinderen daartegen onvoldoende beschermde. De schaderegeling is er voor mensen die tot en met 2019, het jaar waarin het rapport uitkwam, slachtoffer werden. Maar de commissie waarschuwde ook: de misstanden duren voort.

Op dit moment komen veel aanvragen binnen van mensen die tussen 2000 en 2019 in de jeugdzorg verbleven, dat geeft ‘een vrij recent beeld’, aldus het schadefonds. Lotgenotengroepen pleiten dan ook voor extra controle op plekken waar veel meldingen over binnenkomen en een onderzoek om te kijken of vervolging bij ernstige misstanden mogelijk is. 

Marlene van Steensel van lotgenotenorganisatie Be4You2: ,,De meeste lotgenoten willen dat hun kennis en ervaring iets betekenen voor de jongeren van nu. Als bekend is bij het schadefonds welke organisaties in de top tien staan waar het meeste geweld is gebruikt - en ik begrijp dat die informatie er is - moeten ze dit openbaar maken en bekijken of juridisch strafbare feiten vervolgd kunnen worden. En zorg in elk geval dat de inspectie er langs gaat. Kijk of het daar nu anders is.”

_{Tekst gaat verder onder de foto .}

Het aantal aanvragen dat tot nu toe binnenkwam ligt veel hoger dan de ongeveer tweeduizend die werden verwacht. Lotgenotenorganisaties zeggen echter dat ook nu nog lang niet alle slachtoffers de stap durven te nemen om een aanvraag in te dienen. Van Steensel snapt goed waarom. ,,Voor veel mensen is het enorm confronterend. De meesten hebben gehoord dat het geweld dat werd gebruikt hun eigen schuld is, dat het niet plaats had gevonden als ze zich beter hadden gedragen. Ze tobben met gevoelens van verdriet, boosheid, schuld en schaamte. Ik heb dat ook ervaren.”

Niet alleen de pijnlijke confrontatie met vreselijke dingen die binnen jeugdzorg zijn gebeurd, zorgt voor een drempel. Ook de hoogte van de schadevergoeding roept emoties op: die 5000 euro maakt veel lotgenoten hartstikke boos, zegt Dominique Meijer van Stichting Voor Ons. Zelf werd ze in haar pleeggezin seksueel misbruikt. Ze was 1,5 jaar toen het begon, 16 toen het stopte. Om ongelijkheid te voorkomen wilden zij en andere lotgenoten graag dat de schade met een gelijk bedrag voor iedereen zou worden vergoed. ,,Maar niemand had gedacht dat ze hierop uit zouden komen.” Met welk geld compenseer je kinderen, die beschermd hadden moeten worden door de staat, maar die bescherming volgens het rapport van De Winter helemaal niet kregen? Niet met zo’n fooi, zeggen velen.

Dat dan ook nog geen gebruik wordt gemaakt van de achterliggende verhalen om jeugdzorg te verbeteren, maakt het allemaal extra zuur. De Winter waarschuwde dat misstanden nog steeds voortduren. Meijer ziet dat het broodnodig is daar iets aan te doen. Ze ondersteunt met haar stichting ouders en kinderen die te maken hebben of hebben gehad met geweld in de jeugdzorg, en ontvangt zo ook actuele meldingen over misstanden, die vaak bijna niet aan te kaarten zijn binnen het huidige systeem.

Het is nieuw leed bovenop het oude. Het is Meijer zelf ook nooit écht gelukt haar recht te halen, na het jarenlange misbruik dat ze moest ondergaan. ,,Ik was een van de meest schrijnende gevallen die naar voren kwam bij onderzoek van de commissie Samson, naar seksueel misbruik van uithuisgeplaatste kinderen. De commissie De Winter vloeide uit de commissie Samson voort. Daar zou ik mijn recht kunnen halen. Ik heb sindsdien overal aan tafel gezeten, niet alleen voor mijzelf maar ook om voor verbeteringen te zorgen.” Ze moet constateren dat ze niet heeft bereikt wat ze wil, nu slachtoffers nog steeds bij haar aankloppen. ,,Het is triest.”

Bekijk onze nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: