Vietnamese jongen kreeg geen slachtofferstatus in Nederland, stikte daarna in ramptruck

Ronan Hughes, een Ier met een vervoersbedrijf, en Gheorge Nica, een Roemeense vrachtwagenmonteur, kregen respectievelijk 20 en 27 jaar cel opgelegd in de Londense Old Bailey. Zij organiseerden een reeks smokkeltransporten, waaronder de fatale tocht. De truckchauffeur die de koelwagen afleverde in de haven van Zeebrugge kreeg 18 jaar cel, de man die de wagen ophaalde in het Britse Purfleet kreeg 13 jaar.

De 39 Vietnamezen werden op 23 oktober 2019 ontdekt in een koelcontainer op een industrieterrein in Essex. Toen de hulpdiensten arriveerden waren ze allemaal overleden. Ze stikten in de uren dat de koeltruck op een veerboot tussen Zeebrugge en Purfleet stond.

Ondertussen wordt steeds meer duidelijk over de rol die Nederlandse instanties speelde in het drama. Deze site schreef eerder al over de reis die de 17-jarige Tran Ngoc Hieu vanuit Vietnam aflegde. De minderjarige jongen wilde naar zijn oom in Engeland en belandde onderweg, via talloze mensensmokkelaars, uiteindelijk in Nederland. Daar werd hij in een asielopvang voor kwetsbare minderjarigen ondergebracht.  Van daaruit liep hij samen met nog een minderjarige Vietnamese jongen in oktober 2019 weg. Twee weken later stikte hij in de zeecontainer op de Noordzee.

Nu blijkt uit onderzoek van radioprogramma Argos dat Nederland in de zomer van 2019 weigerde om Hieu een slachtofferstatus te geven. De Vietnamese jongen wilde aangifte doen van mensenhandel, waardoor hij een tijdelijke beschermde speciale status zou krijgen, zo blijkt uit het onderzoek van Argos dat vandaag wordt uitgezonden. De politie wilde echter alleen aangifte van mensensmokkel opnemen: een lichter vergrijp waarbij aan slachtoffers geen beschermde status wordt verleend. ,,Hij zou in Nederland dus geen bescherming krijgen. Maar zijn schulden aan de smokkelaars moesten wel afbetaald worden. Dan vind ik het niet gek dat hij uiteindelijk is weggelopen”, stelt zijn voormalige advocaat tegen Argos.

De beslissing om Hieu geen beschermde status te geven is opmerkelijk.De jongen was  in mei 2019 al een keer uit een vrachtwagen in Hoek van Holland gehaald. Ook die was op weg naar Engeland. Hieu heeft daarna bij verschillende instanties informatie gegeven over het Britse smokkelnetwerk waar hij een grote schuld had opgebouwd. Eveneens is al jarenlang bekend dat Vietnamezen vaak worden uitgebuit door hun smokkelaars om die schuld terug te betalen, ze worden onderbetaald, mishandeld of moeten crimineel werk doen. 

Nadat Hieu te horen heeft gekregen dat hij geen beschermde status krijgt, loopt hij samen met de dan ook minderjarige Dhin Dhin Thai Quyen weg uit de asielopvang in Cadier en Keer in Limburg. Ze stappen in een Belgische taxi die hen naar een woning in Anderlecht, België brengt. Bekend was al dat de Nederlandse politie die taxi volgde tot aan de Belgische woning, maar niet ingreep. De Belgen werden wel geïnformeerd, maar ondernamen ook geen actie.

Uit het onderzoek van Argos blijkt nu dat de politie de twee Vietnamese jongens al urenlang observeerde.  Dat gebeurde waarschijnlijk om meer inzicht te krijgen in de werkwijze van de smokkelbende.

Emeritus hoogleraar strafrecht Theo de Roos en hoogleraar mensenhandel Conny Rijken stellen nu tegen Argos dat Nederland de taxi bij de grens had moeten tegenhouden. In opsporingsonderzoeken mogen drugs en mensen alleen in zeer specifieke gevallen worden ‘doorgelaten’. Het beschermen van slachtoffers moet sowieso altijd voorgaan. Het Openbaar Ministerie stelt in een reactie dat ‘het doorlaatverbod niet aan de orde was, omdat er geen verdenking was van mensenhandel of een ander een strafbaar feit’. ,,De jongens zijn gevolgd met het doel zicht te krijgen op hun bestemming.”

De Roos vindt die toelichting onbevredigend. ,,Het OM mag geen observatieteam inzetten als er geen enkele verdenking van een strafbaar feit is.”

De uitzending van Argos is  vandaag te horen op NPO Radio 1, om 14.00 uur.