'Vroeg of laat zullen de kinderen uit het kalifaat toch hierheen komen'

Als íemand schuld heeft aan de belabberde situatie waarin de Nederlandse ‘kalifaatkinderen’ nu zitten, dan zijn het de ouders die hen daarmee naar toe hebben genomen, beseft Kinderombudsman Margrite Kalverboer. ,,Ik snap de gevoelens die veel mensen zullen hebben rond de terugkeer van Syriëgangers. Ook wij zijn zeer kritisch over hen, want het valt hen te verwijten dat zij hun kinderen in een schadelijke situatie hebben gebracht. Maar wij vinden dat baby’s niet verantwoordelijk zijn voor de daden van hun ouders. Eigenlijk moeten de kinderen dus beschermd worden tegen hun eigen ouders.”

Vandaag publiceert de Kinderombudsman een rapport over de situatie van die ongeveer 175 Nederlandse ‘kalifaatkinderen’: kinderen met een of twee Nederlandse ouders, die vanuit Nederland mee zijn genomen naar het toenmalige kalifaat of daar zijn geboren. De meeste kinderen zijn vier jaar of jonger. Over hun situatie zijn al maandenlang grote zorgen. Nu het kalifaat van IS in elkaar is gestort, is het onduidelijker dan ooit hoe het met hen is, of überhaupt waar ze zijn. Inlichtingendiensten vrezen dat een deel van de kinderen dood is, anderen zitten bij hun moeder in een door de Koerden opgezet vluchtelingenkamp of gevangenis. Een deel verblijft ook nog steeds (soms zonder hun, gesneuvelde, ouders) in het gebied dat nog onder controle van IS of andere jihadistische groepen staat.

U roept nu de Nederlandse overheid op om de kinderen in de kampen terug naar Nederland te halen. Waarom?

,,De kinderen hebben een periode achter de rug die waarschijnlijk al traumatiserend en schadelijk is geweest. De situatie in die kampen is ook nog eens instabiel en onzeker. De ouders zijn blijkbaar niet in staat om zelf bescherming en veiligheid voor hun kinderen te vinden, dan wordt het een taak voor de overheid. Dat staat in het Kinderrechtenverdrag.”

Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) zegt dat het ‘te gevaarlijk’ is om de kinderen te gaan halen. Hij wil ze helpen vanaf het moment dat ze zich, met hun vader of moeder, melden bij een Nederlands consulaat in Syrië Of Irak.

,,Waarvan die moeders zeggen dat ze er niet kunnen komen omdat ze vast zitten in die kampen, dus dat is een schijnoplossing. Als de minister zegt: ‘ik kan niets doen’, dan zal hij duidelijker moeten uitleggen waarom niet. Hij kan internationale samenwerking zoeken: met de VN of hulporganisaties. Er zijn meerdere Europese landen die met hetzelfde probleem zitten. De twee Belgische kinderrechtencommissarissen doen vandaag dezelfde oproep aan hun regering.”

Als Nederland de kinderen uit de kampen hierheen haalt, moeten ze dan hun moeders, jihadistes, meenemen?

,,Dat zal individueel bekeken moeten worden. Opvoeding door de ouders is een fundamenteel recht. Maar soms kan het beter voor het kind zijn om gescheiden te zijn van de ouders dan om samen met hen te zijn. Als de moeders meekomen naar Nederland zullen zij hier sowieso vastgezet en berecht worden, dan zijn de kinderen ook van hen gescheiden.”

U stelt in het rapport ook: het is mogelijk gevaarlijker de kinderen daar te laten zitten dan ze hierheen te halen.

,,Het zijn Nederlandse kinderen, dus vroeg of laat zullen ze, op welke manier dan ook, hierheen komen. Hoe langer je ze daar laat, hoe langer ze aan die omgeving en ideologie blootgesteld worden. Ze zullen ook denken: ik ben Nederlander, maar de Nederlandse overheid doet niets voor me. Het vergroot het risico op scheefgroei in hun ontwikkeling en mogelijk toekomstige ontwrichtende handelingen in de Nederlandse samenleving. Daarom stellen we ook: volg de kinderen die al terug zijn goed en kijk hoe het met hen gaat.”