VVD hoopt dat opzijzetten 'troetelkind' 130 km/u wordt beloond

Het zijn ‘pittige tijden’, erkende de VVD-voorman. Tijden ‘van pijn’, tijden van ‘moeilijke maatregelen’. En de premier voorspelt in zijn slotspeech: die zijn ook nog niet achter de rug zolang het stikstofprobleem nog niet helemaal onder controle is. Zo zijn op het gebied van luchtvaart en voor de boeren nog tal van besluiten aanstaande.

Maar de premier worstelt ook met zijn eigen, electorale pijn. Want waar hij voorheen 130 kilometer per uur in de etalage zette als partij-kroonjuweel, is deze vergaan. Ook fractieleider Klaas Dijkhoff erkent het op het ‘partijfestival’. De VVD heeft een ‘troetelkind opzij gezet’. ,,Daar worden mensen boos van. Dat snap ik.’’

Dijkhoff ziet de electorale risico’s. ,,Want dan bestaat de kans dat leden weglopen, dat kiezers wegblijven, je krijgt lelijke koppen in de krant, billenkoek in de peilingen.’’ Dat is nu, zegt hij, ‘echt al aan hand’.

En dat wordt ook wel degelijk gevoeld binnen de partij, blijkt in één van de zaaltjes van het congres, waar ‘stikstof’ als probleem is geagendeerd. Niet alleen puilt de ruimte uit, nu en dan klinkt kritiek op de partijkoers. ,,In de Randstad halen jullie de 130 misschien niet met al die files, maar wij kunnen wel gewoon doorrijden in het noorden, hoor!’’

Er klinkt weerklank dat de VVD ‘paniekvoetbal’ speelt. Er waren alternatieven voor de snelheidsverlaging, oppert Gert-Jaap van Ulzen, Fries liberaal. ,,Boeren zouden best hun land en capaciteit willen verhuren. Tegen betaling win je dan ook ruimte voor wat we natuur noemen in dit land.’’

Maar dat voorstel, legt hij even later uit, sneuvelde onder politieke druk ‘van D66’. ,,Ik snap het allemaal wel, maar ben het er niet mee eens. De VVD moet dus niet doen alsof het geen alternatieven had voor het behoud van banen.’’

Een ander stelt zelfs de opening van Airport Lelystad ter discussie. De VVD wil dit maar wat graag, maar tegenstanders als coalitiepartner ChristenUnie zien nu weer kans om de opening te traineren. De commissie Remkes oordeelt komende maand immers wat er op luchtvaartgebied moet gebeuren op het gebied van stikstof.

Tweede Kamerlid Remco Dijkstra probeert de kritiek te smoren. Hij zegt dat de uitstoot van de luchtvaart ‘relatief meevalt’ en de luchthaven ‘van internationaal belang is’.

Maar vanuit de zaal klinkt een kreet met meer echo: ,,Kappen met die handel.’’

Dat is echter niet de lijn die de partijtop volgt, beaamt Rutte, later op de dag. Hij blijft vierkant achter de genomen maatregelen staan ‘omdat dit voor Nederland beter is’. ,,Dan is een slechte peiling voor de VVD even niet zo belangrijk. Het gaat erom de mensen in het land vooruit te helpen.’’

Rutte: ,,Ik durf bij de volgende verkiezingen niet naar de kiezer te gaan met het verhaal dat we problemen hebben laten liggen, omdat we bang waren voor de peilingen. Als we uitleggen wat we doen, als we zeggen dat we moeilijke besluiten hebben moeten nemen, dan ben ik er van overtuigd dat de VVD bij de volgende verkiezingen weer de grootste kan worden.’’

Dijkhoff en Rutte zetten daarmee een heldere koers uit: die van een ‘verantwoordelijke partij’ die ‘besluiten durft te nemen’, ook als deze ‘niet leuk zijn’. Het is een boodschap die robuust genoeg moet blijken bij de volgende verkiezingen, in maart 2021.