Wilders gaat voor vrijspraak met doordachte tactiek

De conceptpleitnota van raadsman Geert-Jan Knoops - die in handen kwam van het AD - maakt één ding haarfijn duidelijk: Geert Wilders geeft zich zeker niet gewonnen. De documenten geven een inkijkje in hoe zorgvuldig de PVV-leider zich met zijn advocaat op de zaak heeft gestort.

Ze pluisden aangiftes na. Deden bijna veertig verzoeken om getuigen te mogen horen. Vroegen de Haagse rechtbank 'een vijftal' vuistdikke ordners vol eerdere uitspraken van Wilders in het dossier te stoppen. En er werd een flinke zoektocht ondernomen naar deskundige hoogleraren die 'onderbouwingen' konden leveren voor Wilders' gewraakte uitspraken over Marokkanen.

En passant probeerde de PVV-leider overigens tal van collega-politici in zijn proces rond discriminatie, aanzetten tot haat en belediging in de beveiligde rechtbank te betrekken. En niet de minsten.

Getuigen
Premier Mark Rutte zou in het getuigenbankje moeten gaan zitten. Net als oud-minister Ivo Opstelten, minister Ronald Plasterk, eurocommissaris Frans Timmermans, vicepremier Lodewijk Asscher, maar ook de Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan en nationaal terreurcoördinator Dick Schoof.

Waarom Wilders zijn collega-politici het proces in wilde slepen, wordt niet nader toegelicht in de papieren. Duidelijk is wel dat juist deze mensen fel afstand namen van Wilders' uitlatingen. Rutte zei dat hij een 'vieze smaak' in de mond kreeg van de uitspraken, terwijl ze voor Asscher reden waren een 'stemadvies' te geven om af te zien van de PVV. Opstelten ('walgelijke uitspraken'), Timmermans ('verwerpelijk') en Plasterk ('afschuwelijke scène') haalden evenzeer uit.

Uitleg
Wilders zou bovendien van veel van hen wel eens uitleg willen, zoals de verantwoordelijke minister van justitie of premier, waarom hij wordt vervolgd, terwijl andere politici die kritiek uitten op Marokkanen dat niet overkwam. PvdA'ers Diederik Samsom en Hans Spekman werden na felle kritiek op Marokkaanse Nederlanders geen proces aangedaan. ,,Dan is er geen premier die er schande van spreekt,'' zei Wilders daar eerder over. Hij spreekt dan ook steevast van een 'politiek proces'.

Tot verhoren van de toppolitici komt het uiteindelijk niet, de Haagse rechters zijn er niet in meegegaan. Slechts zes van de 39 verzoeken zijn wel gehonoreerd. Deskundige rechtsgeleerden, antropologen en criminologen mogen komen opdraven. Voor enkele anderen doet Knoops vrijdag nog eens een verzoek. De politici blijft een gang naar het getuigenbankje bespaard.

Strategie
De verdere strategie van Wilders in een notendop: een politicus moet dit kunnen zeggen en eigenlijk vooral iemand als hij. Er was een 'maatschappelijke context' voor zijn minder-Marokkanenuitspraken. ,,De heer Wilders blijft zich uitspreken,'' is in de spreektekst van Knoops te lezen. ,,De grenzen van de wet respecterend, maar wel wijzend op problemen die hij ontwaart, ook als dat niet altijd in goede aarde valt bij sommigen.''

In alles wil de PVV-leider de rechtbank gaan overtuigen dat z'n uitspraken niet uit de lucht kwamen vallen. Het past in een trend van zijn beweringen over immigranten, het had 'contextuele factoren'. Knoops zal aandacht vragen voor ' het economische, sociale en politieke klimaat waarin de uitlating wordt gedaan'.

Om die reden werd 'een vijftal' ordners aan het dossier toegevoegd: onder meer verslagen van dertig debatten in de Tweede Kamer. De boodschap: de uitspraken in maart 2014 passen in een serie van onderbouwde beweringen over de criminaliteit onder Marokkanen. Er was niet iets 'nieuws' gezien z'n 'eerdere opvattingen ten aanzien van wat hij noemt het Marokkanenprobleem', die hij in het parlement uitsprak. Wilders denkt zelfs dat daarom zijn immuniteit 'doorwerkt' buiten het parlement, zo is te lezen in de aantekeningen van Knoops.

Onvertegenwoordigd
En de volgende slag die het tweetal lijkt te willen maken: klopt het niet gewoon dat Marokkanen oververtegenwoordigd zijn in de criminaliteitscijfers? ,,Indien de gewraakte uitlatingen niet los van de context kunnen worden gezien en die context berust op feiten, komt ook de gewraakte uitspraak zelf in een ander juridisch licht te staan.''

Juist om die reden zal Knoops vrijdag nog eens hameren op het horen van getuigen die dit kunnen onderschrijven. Vooral Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid Dick Schoof lijkt daarbij nog niet gevrijwaard van een gang naar de rechtbank. Wilders zal er weer om vragen. Schoof zou iets moeten kunnen zeggen over 'het aandeel van Marokkaans-Nederlandse burgers' in 'terroristische groeperingen'. ,,De heer Wilders komt het recht toe om zijn politieke uitspraken te voorzien van de juiste context waarin zij geplaatst moeten worden.''

Die zoektocht naar getuigen verloopt overigens allerminst soepel, is op te maken uit de stukken. Het eerste probleem was namelijk dat veel deskundigen die iets zouden kunnen zeggen over criminaliteit onder Marokkanen zich in de media al 'op enigerlei wijze kwalificerend' hadden uitgesproken over de zaak.

De tweede reden was nog pijnlijker: twee deskundigen haakten af om gehoord te worden als getuige, omdat zij volgens Knoops bang waren te worden 'geframed'. ,,In die zin dat hij als deskundige wordt geplaatst in 'het kamp Wilders'.''

Criminoloog en antropoloog Hans Werdmölder (schrijver van het boek Marokkanen in de marge) trok zich bovendien terug, omdat hij 'vreest voor de veiligheid van zijn familie'. Knoops schrijft hierover: ,,Dit is bijzonder ernstig. De goede rechtsgang wordt gemankeerd doordat deskundigen zich niet vrij achten te rapporteren. En dat juist in een zaak waar het gaat om de vrijheid van meningsuiting.'' 

De conceptpleitnota bergt ook het nodige venijn. Zo maakt het pleidooi melding van een pinnige briefwisseling over het proces tussen justitie en Knoops. Het Openbaar Ministerie zou 'er bij verschillende gelegenheden op hebben gezinspeeld' dat het team-Wilders 'vertragingstactieken zou hanteren'. Knoops verzet zich tegen dat beeld. ,,Deze insinuaties zijn zonder grondslag.''

Gescheiden machten
Op de lijst met getuigen die Wilders in het bankje had willen hebben, prijken daarnaast de namen van de burgemeester van Amsterdam, Eberhard van der Laan, en diens collega uit Nijmegen Hubert Bruls. Zij wekten de ergernis van Wilders door 'expliciet op te roepen' om aangifte te doen tegen de heer Wilders'. Knoops schrijft: ,,Ons rechtsbestel is nog altijd ingericht volgens de leer van de trias politica. Het is dan ook zeker niet uit te sluiten dat er een schending heeft plaatsgehad.'' Toch wees de rechtbank hun verhoor vooralsnog af.

Zo ontkwamen ook PvdA-kopstukken Diederik Samsom en Hans Spekman. Wilders had hen in de zaak willen betrekken, omdat zij eerder uitspraken over criminele Marokkanen deden. Ook strandde een poging om de verantwoordelijke te verhoren die binnen justitie besloot dat de PvdA'ers geen proces aan de broek kregen.

Overigens trapt Knoops vrijdag af met een vergelijking tussen Wilders en de beoogde Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump. ,,Wat men daar ook van vindt; de discussie wordt gezien als een politiek debat. Een debat dat gevoerd wordt tijdens speeches, etcetera. Maar het wordt niet gevoerd voor de strafrechter.''