Na de verschijning van het rapport van het antiracisme-comité CERD van de VN zei de minister-president dat hij nog steeds geen rol voor zichzelf of de overheid ziet om het uiterlijk van Zwarte Piet aan te passen. ,,Zwarte Piet is geen staatsaangelegenheid.'' Om te vervolgen: ,,Behoed je voor een land waar de staat bepaalt hoe een volksfeest eruitziet. Dat lijkt me echt iets voor het volk.'' Rutte onderstreepte dat hij het 'niet zo belangrijk vindt' hoe 'het ventje eruit ziet'.

Kwetsend
Volgens Barryl Biekman, voorzitter van Landelijk Platform Slavernijverleden, gaat de premier daarmee 'lijnrecht' in tegen de aanbevelingen van het VN-comité. Dat stelde dat de 'overheid actief zijn best moet doen' om 'die karaktertrekken' van Zwarte Piet te wissen 'die mensen als racistisch of als verwijzing naar het slavenverleden kunnen zien.' Biekman: ,,Er staat niet dat het volk het moet doen, of u, of ik. Er staat dat de óverheid het moet doen.''

Ook Jerry Afriyie van Nederland Wordt Beter - betrokken bij veel Piet-protesten - is 'geschokt' door de reactie van Rutte. ,,Zo'n comité zegt dit niet zomaar, maar omdat Piet als racistisch wordt ervaren door sommige Nederlanders, als kwetsend. En eigenlijk zegt Rutte nu: ik heb daar geen boodschap aan. Nu blijkt de premier dus niet de premier van zwarte Nederlanders. Ik vind dat een heel kille boodschap.''

Landenrapporteur Ion Diaconu (spreekbuis van het comité als het over Nederland gaat) benadrukt in een vraaggesprek met het AD dat de VN 'op een actieve rol' van de overheid aandringt. ,,We begrijpen dat de traditie in Nederland belangrijk is, maar ook dat sommige elementen ervan als racistisch worden ervaren. Daar moet de overheid wat aan doen. Die heeft ook zorg voor die burgers te dragen.''

Verder onderstreept Diaconu dat zijn comité nooit op de afschaffing van tradities of symbolen zal aansturen. ,,Daar gaan wij niet over. Maar we hebben wel de taak om te kijken of er geen elementen in zitten die aanstootgevend zijn voor anderen.''

Minister Asscher (Integratie) noemde het 'goed' dat de VN 'niet zegt dat de overheid het moet verbieden'. ,,Ze geven aan dat een traditie die heel oud is, kan veranderen en dat het de bedoeling is dat het een feest is voor iedereen. Dat is precies de boodschap die ik ook heb."

Volgens mensenrechten-hoogleraar Tom Zwart is de reactie van Rutte op de aanbeveling 'wat al te laconiek'. ,,Als je het opvat als: de samenleving kan die Pietendiscussie beter oplossen dan de overheid, dan deugt het nog wel. Maar als je het opvat als: we hebben er niks mee te maken, dan niet. De VN vraagt de overheid op te staan voor mensen die zich racistisch bejegend voelen.''

Volgens Zwart kwam de reactie van de Nederlandse regeringsdelegatie die het comité vorige week in Genève te woord stond 'veel dichter bij' wat de VN wil. ,,Die delegatie gaf aan dat de Nederlandse overheid via debatten zeker wil helpen bij het ontwikkelen van 'een meer acceptabele Piet'. Dat is wat dit comité wil horen. Dat de overheid racisme niet over haar kant laat gaan.''

De aanbevelingen over Piet werden overigens door voor- én tegenstanders omarmd. Zo benadrukt Afriyie dat het rapport 'een steun in de rug' is voor alle mensen die zich al jaren aan de knecht van Sinterklaas storen.

Genuanceerd
Voorstander Marc Giling (Pietengilde) is op zijn beurt blij dat het comité niet op afschaffing van Zwarte Piet hint. ,,Daar gingen vooraf wel allerlei verhalen over. Maar het rapport is eigenlijk heel genuanceerd.'' Dat de VN vraagt om 'bepaalde eigenschappen' te wissen, noemt Giling 'prima'. ,,Wij vinden ook dat alle dingen die mogelijk naar slaven kunnen verwijzen, weg moeten. Overdreven dikke lippen. Surinaamse 'krompraat'. Maar die dingen zíjn ook al aan het veranderen.''

Dat geeft volgens Asscher aan dat een traditie die heel oud is, ook kan veranderen. Hij gaat de Sint- en Pietengildes niet voorschrijven om Zwarte Piet af te schminken. Gelukkig zegt de VN niks over de kleur, vindt voorstander Giling. ,,Er staat niet in dat Piet niet meer zwart mag zijn.''

Landenrapporteur Diaconu benadrukt dat het comité expres niet heeft benoemd hoe Piet moet veranderen. ,,Dat is niet aan ons. Dat is aan jullie. Als het maar een traditie wordt waar iedereen plezier aan beleeft. Ook mensen van Afrikaanse afkomst.''