Zo komt de lijst tot stand

Voor deze ranglijst is gebruik gemaakt van 35 criteria, die een indicatie geven van de medische kwaliteit van ziekenhuizen, de organisatie van de zorg en de uitkomsten van operaties. De ziekenhuizen zijn verplicht deze medische gegevens openbaar te maken. Onder meer de Inspectie voor Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) gebruikt de gegevens om controle te houden op ziekenhuizen. Ziekenhuizen moeten tekenen voor de correctheid van de gegevens. Vier criteria betreffen patiëntenkeurmerken.

De redactie kent aan alle gegevens een score toe en daaruit volgt de ranglijst. De criteria die zijn gehanteerd voor de ranglijst zijn gebaseerd op medische richtlijnen van de IGJ en van vakverenigingen van medisch specialisten.

De rangorde is relatief: hoe presteren ziekenhuizen ten opzichte van elkaar? Indien een ziekenhuis bepaalde operaties niet uitvoert, wordt dit niet meegeteld in de score en heeft dit geen negatieve invloed. De lijst geeft een algemeen beeld van de ziekenhuiskwaliteit. Medische missers blijven in ieder ziekenhuis mogelijk.

De redactie heeft de criteria geselecteerd om een aantal redenen: er is een mix gemaakt van veelvoorkomende, chronische en heel specialistische aandoeningen; maar er zijn ook criteria meegenomen die voor iedere patiënt van belang zijn, zoals de kwaliteit van de verpleging of het toezicht op medicijngebruik. Ook is gekeken of voldoende ziekenhuizen de gegevens hebben aangeleverd en of er sprake is van een kwaliteitsverschil is tussen de ziekenhuizen. Uitgangspunt om een criterium mee te nemen is dat het cijfer iets zegt over de kwaliteit van zorg.

Voor veel ingrepen bestaan in Nederland duidelijke medische normen. Dat geldt bijvoorbeeld voor het aantal verrichte operaties voor blaaskanker. Ook de Inspectie hanteert richtlijnen op welk moment zij bij een ziekenhuis om opheldering gaat vragen vanwege een afwijkende waarde. Dat geldt bijvoorbeeld bij verpleegkundige criteria zoals pijnmetingen en de controle op ondervoeding. De Top 100 hanteert deze richtlijn ook: ziekenhuizen die behoren tot de 10 procent slechtst scorende ziekenhuizen bij een criterium krijgen geen punten.

Vier van de gebruikte criteria zijn mede gericht op patiëntvriendelijkheid. Het gaat om vier patiëntenkeurmerken die zijn vastgesteld en toegekend door patiëntenverenigingen. Zij doen dat op basis van patiëntenwensen en in overleg met medisch specialisten.

Bij twijfel is ziekenhuizen gevraagd om een opheldering. De selectie, beoordeling, bepaling van normen en toekennen van scores is de verantwoordelijkheid van de redactie.

Bij elke editie van de Ziekenhuis Top 100 veranderen er criteria: sommige criteria vervallen, nieuwe criteria worden toegevoegd of aangepast. Dat komt onder meer doordat de Inspectie voor Gezondheidszorg en Jeugd vrijwel elk jaar haar lijst met indicatoren aanpast. Dat gebeurt als een nieuw gegeven voor het eerst wordt opgevraagd bij ziekenhuizen of als er indicatoren verdwijnen, zoals het aantal patiënten met doorligwonden: de resultaten zijn de afgelopen jaar dusdanig verbeterd, dat de Inspectie het niet meer nodig vindt dit te registeren.

De aanpassingen bij iedere editie zorgen er mede voor dat er in vergelijking met voorgaande edities grote verschillen kunnen zitten in de ranglijst. De lijst is dan ook niet bedoeld om historische overzichten te maken over het functioneren van een ziekenhuis door de jaren heen, maar is bedoeld als informatie voor patiënten en stimulans voor ziekenhuizen om aan kwaliteit te werken. Ziekenhuizen weten niet van te voren welke criteria meetellen in de Top 100: een ziekenhuis zou op elk willekeurig gebied goed moeten scoren, ongeacht welke indicator meetelt. Door het opnemen van nieuwe criteria in de lijst, kan een ziekenhuis prioriteiten stellen. De prestaties verbeteren daarmee vaak spectaculair in een paar jaar tijd. Kritische ogen dwingen tot verbeteringen. Dat is het effect van openbaarheid.

Nieuw dit jaar is het onderscheid tussen topklinische ziekenhuizen en de algemene- of streekziekenhuizen. Die opdeling komt voort uit de steeds verdergaande specialisatie van ziekenhuizen. Topklinische ziekenhuizen richten zich op complexere behandelingen en ingrepen, streekziekenhuizen verlenen vooral basiszorg.

Niet ieder ziekenhuis verricht iedere ingreep en kan daar dus ook niet op worden beoordeeld. De ranglijst in de Ziekenhuis Top 100 is daarom een relatieve score: hoeveel punten scoort een ziekenhuis van het maximaal aantal punten dat het ziekenhuis kán scoren? Daardoor is toch een onderlinge vergelijking mogelijk. De lijst zelf is ook relatief: ziekenhuizen worden met elkaar vergeleken, daardoor eindigt er altijd een ziekenhuis bovenaan en onderaan.

Alle ziekenhuizen zijn vergeleken met elkaar en met het landelijk gemiddelde. Pas daarna is de onderverdeling in topklinische- en streekziekenhuizen gemaakt. De medische normen zijn immers voor alle ziekenhuizen gelijk.

Niet alle ziekenhuizen staan in de ranglijst: het in kanker gespecialiseerde Antoni van Leeuwenhoek in Amsterdam en de St. Maartenskliniek in Nijmegen, gespecialiseerd in orthopedische behandelingen, hebben te veel aspecten niet ‘in huis’ en dat maakt vergelijken weinig zinvol. Deze instellingen doen daarom niet mee in de Top 100. Ook het Spijkenisse Medisch Centrum heeft de afgelopen jaren zoveel taken afgestoten dat het niet kan worden vergeleken met andere ziekenhuizen. De failliet verklaarde ziekenhuizen MC Slotervaart (Amsterdam) en de IJsselmeerziekenhuizen (of MC Groep in Lelystad, Emmeloord en Dronten) staan wel in de ranglijst: de Top 100 gebruikt medische gegevens over 2017 en hanteert geen financiële beoordeling. Een eventuele doorstart en de vorm daarvan bepalen of deze ziekenhuizen volgend jaar nog in de lijst voorkomen.

De academische ziekenhuizen doen evenmin mee in de ranglijst. De ziekenhuizen verrichten nog complexere zorg dan de topklinische ziekenhuizen met meer risico’s op complicaties. Bovendien krijgen de academische centra veel patiënten doorgestuurd uit andere ziekenhuizen, dat zijn vaak patiënten met complexe aandoeningen. De uitkomsten van de centra staan wel vermeld. Veel criteria zijn dermate algemeen, dat ze in elk ziekenhuis in orde zouden moeten zijn. In elk ziekenhuis is het voorkomen van complicaties belangrijk en is controle op ondervoeding van belang, ongeacht de patiënt of het type ziekenhuis.

De Ziekenhuis Top 100 maakt gebruik van gegevens van het voorgaande jaar en is een momentopname. De plaats van een ziekenhuis zegt iets over de gemiddelde prestaties van een ziekenhuis. In het beste ziekenhuis kan een slechte specialist werken en andersom. De Ziekenhuis Top 100 of ADR Nieuwsmedia geeft geen medisch advies. Medische keuzes maakt u altijd in samenspraak met uw (huis)arts.

De voor de Ziekenhuis Top 100 gebruikte gegevens zijn gedownload uit openbare databestanden op de websites dhd.nl (Dutch Hospital Data) en zorginzicht.nl en zijn afkomstig van de Nederlandse ziekenhuizen, de Inspectie voor Gezondheidszorg en Jeugd en het Zorginstituut Nederland. De data van de patiëntenkeurmerken is aangeleverd door onderzoeksbureau MediQuest.

Bij twijfel is ziekenhuizen gevraagd om een opheldering. De selectie, bepaling van normen en toekennen van scores is de verantwoordelijkheid van de redactie. De redactie en ADR Nieuwsmedia zijn niet verantwoordelijk voor de door de ziekenhuizen aangeleverde gegevens. Het overnemen en bewerken van de gegevens is zorgvuldig gebeurd. Desondanks bestaat altijd de mogelijkheid op een fout. Die kunt u melden aan ziekenhuistop100@ad.nl.

De Ziekenhuis Top 100 biedt een algemeen beeld van de ziekenhuiskwaliteit in Nederland. Er kunnen geen rechten worden ontleend aan de gepubliceerde gegevens. ADR Nieuwsmedia aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor schade, hoegenaamd ook, direct of indirect veroorzaakt door deze gegevens. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Niets in deze publicatie mag worden gereproduceerd, verspreid of gepubliceerd zonder schriftelijke toestemming van ADR Nieuwsmedia en de uitdrukkelijke vermelding van de Ziekenhuis Top 100 als bron van deze informatie.