Zorgen om ‘lakse’ Nederlanders met klachten: ‘Kan weer strengere maatregelen betekenen’

Een onderzoek van het RIVM waaruit blijkt dat veel Nederlanders met coronagerelateerde klachten toch gewoon de deur uit gaan, leidt tot verontrusting bij deskundigen en politici. Zo bekent ruim tachtig procent van de mensen het advies om bij klachten thuis te blijven naast zich neer te leggen en laat maar een klein deel zich testen. ,,Mensen zijn onvoldoende doordrongen van de risico’s.’’

Bonne Kerstens & Maarten van Ast 15-07-20, 20:26 Laatste update: 15-07-20, 22:47

‘Blijf thuis bij klachten en laat je testen’, is het dringende advies van het RIVM. Het draagvlak voor dit advies is blijkens alle peilingen groot, maar toch houdt bijna niemand zich eraan. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van het RIVM, gehouden onder meer dan 50.000 mensen. 80 procent van de mensen met klachten zegt gewoon naar buiten te gaan om bijvoorbeeld boodschappen te doen. 40 procent geeft aan ook gewoon naar het werk te gaan.

Naast de bereidheid om thuis te blijven, is ook het percentage mensen dat zich laat testen op corona laag. Slechts 12 procent van de mensen die aangaf klachten te hebben, heeft zich ook daadwerkelijk laten testen. Veel mensen zijn wel voornemens zich te laten testen (68 procent), maar als het eenmaal zover is, heeft nog maar 28 procent die intentie. Slechts 12 procent ging het ook daadwerkelijk doen.

Zorgelijk

Regeringspartijen VVD en CDA vinden de resultaten zorgelijk. ,,Het vraagt om nog betere voorlichting over het belang van testen en het thuisblijven bij klachten”, stelt VVD-Kamerlid Hayke Veldman. ,,Het kan betekenen dat er weer strengere maatregelen ingesteld moeten worden. Dat moeten we met elkaar niet willen. Niet voor onszelf en niet voor onze bedrijven. We moeten het samen doen.” Ook het CDA hamert op goede voorlichting en meer informatievoorzieningen. ,,Om het coronavirus onder controle te houden en een tweede golf te voorkomen is testen essentieel”, aldus CDA-Kamerlid Joba van den Berg.

Het ministerie van Volksgezondheid benadrukt dat testen, traceren en isoleren ‘cruciaal’ is om greep op het virus te houden. ,,Het is daarom van groot belang dat iedereen die klachten heeft, thuisblijft en zich zo snel mogelijk laat testen, alleen zo kunnen we de keten van besmetting doorbreken’', aldus een woordvoerder.

Onwetendheid

Volgens viroloog Ab Osterhaus zijn de cijfers deels te wijten aan onwetendheid. ,,Mensen moeten een infectie niet associëren met een heftig ziektebeeld.” De uitkomsten van het onderzoek vindt Osterhaus passen bij het huidige tijdsbeeld. ,,Je ziet dat mensen relaxter worden. Ze denken dat er minder risico’s zijn. Maar eigenlijk zijn ze onvoldoende doordrongen van de risico’s.”

Dat ziet ook Jan Kluytmans (57), arts-microbioloog van het Amphia ziekenhuis in Breda, gebeuren. Hij maakt zich zorgen over de resultaten. ,,Het belangrijkste onderdeel van het beleid is dat je bij klachten thuisblijft en je laat testen. En die klachten, die zijn vaak mild. De laatste tijd zien we vooral jonge mensen positief testen. Dat zijn mensen die veel bewegen in de maatschappij en dus makkelijk het virus oppikken en ook weer verspreiden. Ze zijn vaak mild ziek en denken bijvoorbeeld dat ze een neusverkoudheid hebben. Maar het kan corona zijn. Ik schrok dus wel van het onderzoek. Dat mensen zeggen: ‘Ik steun het beleid, maar ik doe het zelf niet’. Ja, dan werkt het natuurlijk niet.”

Volgens Osterhaus is er bij groepen mensen onterecht sprake van een ‘hoera-stemming’. Die is ten dele terecht omdat het aantal opnames en sterfgevallen flink is gedaald, maar het is volgens Osterhaus wel zaak om de stemming niet te laten omslaan in onvoorzichtigheid. ,,We tolereren nu dat corona op een laag niveau nog aanwezig is, maar we moeten ook beseffen dat het virus nog niet het land uit is. Zonder vaccin gaat dat op korte termijn ook niet lukken.

Je ziet dat mensen relaxter worden. Ze denken dat er minder risico’s zijn. Maar eigenlijk zijn ze onvoldoende doordrongen van de risico’s
Viroloog Ab Osterhaus

Hooikoorts

We zien ook de redenen waarom mensen zich wél laten testen. Deze mensen willen zekerheid, ze willen zichzelf en hun naasten beschermen
Gedragsonderzoeker Marijn de Bruin

Het RIVM concludeert dat het lage testpercentage en het lage thuisblijfpercentage deels worden veroorzaakt doordat de klachten mensen bekend voorkomen. Ze koppelen hun klachten aan bijvoorbeeld een rokershoest, hooikoorts of astma. Bovendien zijn mensen gewend om bij milde klachten niet meteen naar de dokter te gaan; ze willen ‘het eerst nog even aankijken’.

Volgens gedragsonderzoeker Marijn de Bruin is het belangrijk dat mensen bij de geringste twijfel of het bijvoorbeeld wel hooikoorts of een milde verkoudheid is, toch thuisblijven en zich laten testen.

Toch is De Bruin niet geheel negatief. ,,Naast de redenen dat mensen zich niet laten testen, zien we ook de redenen waarom mensen dat wél doen. Deze mensen willen zekerheid, ze willen zichzelf en hun naasten beschermen. Ondanks dat het percentage positieve testen nu laag is, zagen we de afgelopen week ongeveer 500 diagnoses. Als je dat doortrekt dan voorkomen we de komende zes maanden toch zo’n 3000 infecties. Ook die informatie, waar doen we het voor, is wat mensen kan motiveren om de moeite te nemen om zich tóch te laten testen.”

Naast de bereidheid om je te laten testen is ook de toegankelijkheid van de testlocaties van belang. Arts en microbioloog Kluytmans laat weten dat hij van mensen hoort dat ze het moeilijk vinden om zich te laten testen omdat bijvoorbeeld de testlocaties te ver weg zijn, of omdat ze geen auto hebben. ,,Daar moeten we serieus naar kijken. De toegankelijkheid moet wel goed zijn.” Ook uit het onderzoek van het RIVM blijkt dat de afstand tot een teststraat of testlocatie een barrière kan zijn. Het ministerie laat weten te werken aan een verbetering van de communicatie en de toegankelijkheid van het testen.

Bekijk onze video's over het coronavirus in onderstaande playlist: