15.000 of 40.000: hoeveel Russen zijn er nou gesneuveld in Oekraïne?

Het is een indrukwekkend lijstje. Ukraine World, een Engelstalige niet-gouvernementele organisatie uit Oekraïne, heeft becijferd wat het Russische leger allemaal al verloren heeft sinds het begin van de invasie. Het meest in het oog springend is het aantal gesneuvelde - en gewonde - soldaten: 39.870. Verder zijn er volgens Ukraine World onder meer 1737 tanks, 880 artilleriesystemen, 222 vliegtuigen, 189 helikopters, 722 drones en 2835 vrachtwagens en tankwagens vernietigd.

Nu is Ukraine World niet direct gelieerd aan de overheid, maar de organisatie komt volgens haar website wel op ‘voor de belangen van de staat’. Bovendien krijgt ze geld uit Amerika en van de Navo. De schatting van het aantal Russische slachtoffers komt verder aardig overeen met die van de regering in Kiev: 38.500. Internationale deskundigen menen dat dit cijfer aan de hoge kant lijkt. Oekraïne heeft er namelijk ook belang bij als het de tegenstander zo zwak mogelijk kan afschilderen. Zo meldde de Oekraïense minister van Defensie Oleksi Reznikov dat alleen al bij de gevechten om Sjevjerodonetsk en Lisitsjansk 11.000 Russische slachtoffers zouden zijn gevallen. Niemand heeft dit nog bevestigd. 

Eind vorige maand kwamen de Britse en Amerikaanse inlichtingendiensten MI5 en CIA met een eigen schatting van het aantal Russische militaire slachtoffers. Zij houden dat op 15.000. Dit omvat zowel gesneuvelden als gewonden, omdat die laatsten immers ook niet meer kunnen vechten. Het aantal komt neer op bijna honderd slachtoffers per dag. Deze cijfers lijken iets realistischer dan de Oekraïense, al was het alleen maar omdat de Britten en Amerikanen zowel voor als tijdens de oorlog vaak over goede inlichtingen leken te beschikken. Het Britse ministerie van Defensie deed overigens ook nog een duit in het zakje: dat kwam uit op 25.000 Russische slachtoffers.

De vraag is natuurlijk: hoe komt iedereen aan deze cijfers? Het is van de Russen bekend dat ze hun verliezen niet bijhouden en al helemaal niet delen met anderen. Dus waar komen ze dan vandaan? Het toongevende weekblad The Economist wijdde een artikel aan het strooien met getallen, en concludeert al meteen dat niemand gaat prijsgeven hoe hij aan zijn informatie is gekomen. Dat is vaak supergeheim, maar er valt wel naar te raden. 

De cijfers kunnen bijvoorbeeld afkomstig zijn van spionnen binnen de Russische regering, of uit onderschepte berichten van het front waarin Russische commandanten aangeven hoeveel mannen ze hebben verloren. Maar ook deze cijfers zijn niet per se te vertrouwen. Waarnemers denken dat de gegevens die uiteindelijk bij Poetin terechtkomen, ook weleens gemanipuleerd kunnen zijn. Hoge militairen zijn bevreesd om met te slecht nieuws aan te komen in het Kremlin. 

Een andere manier is om af te gaan op Oekraïense militaire bronnen. Dat kan iets opleveren. Als er bijvoorbeeld een bepaald type Russische tank geraakt wordt, dan is bekend hoeveel mannen daarin zitten. Lastiger wordt het als het gaat om artilleriebeschietingen, zoals in de oostelijke Donbas-regio veel plaatsvinden. Je kunt dan wel een doelwit raken, maar het aantal slachtoffers daarbij vaststellen is ingewikkelder. De ‘foutmarge’ is hier vrij groot, constateert The Economist droogjes. ,,Het is geen exacte wetenschap”, zegt ook ‘een Westerse official’.

Stel dat het aantal doden en gewonden inderdaad 15.000 bedraagt, dan kunnen we dat wel vergelijken met eerdere oorlogen. Zo vielen er in de twee Tsjetsjeense oorlogen die Rusland uitvocht (in 1994-96 en in 1999-2009) naar schatting tussen de 20.000 en 40.000 Russische militaire slachtoffers. In de tien jaar durende Afghaanse oorlog waren het er 15.000. Dat is veel, maar relatief gezien een stuk minder dan de Russische verliezen in de vijf maanden die de oorlog in Oekraïne nu duurt. 

Bekijk hier onze video’s over de oorlog in Oekraïne: