Aanslag synagoge Halle: levenslang met tbs voor extreemrechtse en xenofobe schutter

De rechtbank sprak van een ‘laffe aanslag’ en veroordeelde de twintiger tot de hoogst mogelijke straf. Dit mede vanwege de ‘bijzondere ernst’ van zijn schuld. Daardoor is een vervoegde vrijlating na 15 jaar - in theorie mogelijk bij levenslang in Duitsland - niet te verwachten. De veroordeling was conform de eis van de openbaar aanklager. Die sprak van ‘de ergste antisemitische aanslag in Duitsland sinds de Tweede Wereldoorlog’ en zei dat Balliet vanwege het gevaar op herhaling nooit meer zou mogen vrijkomen.

De kleine, kale twintiger met zijn kille en cynische blik hoorde zijn veroordeling emotieloos aan. Zijn advocaten lieten voor de uitspraak al weten in hoger beroep te zullen gaan bij een veroordeling voor poging tot moord op de 51 aanwezigen in de synagoge. Volgens hen is geen sprake van zo'n poging omdat hun cliënt afzag van zijn plan een bloedbad aan te richten nadat hij tevergeefs had geprobeerd de toegangsdeur open te schieten met een machinegeweer. 

De overige elf pogingen tot moord hebben betrekking op mensen die Balliet na zijn mislukte aanslag onder vuur nam en die gewond raakten bij een shoarmazaak (4), bij een woning waar hij een vluchtauto opeiste (2) en bij zijn arrestatie (5 politiemensen).  

De mede-aanklagers, onder wie Joden uit de synagoge, reageerden opgelucht na de veroordeling. ,,De straf is veel zwaarder dan ik had verwacht en zal mij helpen bij de traumaverwerking’’, verklaarde de Duitse Kyra Levine die na de aanslag emigreerde naar de Verenigde Staten.  

De advocaten van de 51 Joden uitten kritiek op het onderzoek tegen de schutter. Volgens hen werd onvoldoende onderzocht of Balliet handlangers had. Hij handelde weliswaar alleen maar was volgens deskundigen geen individuele dader omdat zijn ideologie stoelt op informatie uit een netwerk van gelijkgestemden die via het internet zijn verbonden. De twintiger verklaarde geïnspireerd te zijn door de moskee-aanslagen in Nieuw-Zeeland, waar een 28-jarige witte extremist in maart 2018 maar liefst 51 moslims doodschoot. Voordien had Balliet al besloten zichzelf te bewapenen omdat hij zich bedreigd voelde door de komst van vele vluchtelingen naar Duitsland.

De strafpleiters spraken van een ‘lastig proces’ omdat de aangeklaagde elke zitting misbruikte voor het uiten van zijn ideologie waarin Joden- en vreemdelingenhaat centraal staan. ,,Dat was voor onze cliënten emotioneel moeilijk te verdragen’’, zei een van hen. Balliet ontkende herhaaldelijk en vaak lachend de Holocaust. Dit tot afgrijzen van sommige joodse mede-aanklagers recht tegenover hem wiens naaste familieleden omkwamen in de Duitse concentratiekampen. Deze ontkenning verklaart waarom de twintiger tevens werd veroordeeld wegens volksopruiing. 

De voorzitter van de Joodse gemeenschap in Halle zei het ‘jammer’ te vinden dat veel vragen onbeantwoord bleven tijdens het proces. ,,Zoals welke rol de (gescheiden) ouders van de twintiger speelden en wat ze wisten ze c.q. hadden moeten weten van het bouwen van vuurwapens en explosieven door hun zoon’’, vroeg Max Privorozki zich hardop af.   

Stephan Balliet, een jongen zonder vrienden uit Eisleben, reed op 9 oktober 2019 met vuurwapens en explosieven naar de synagoge  in Halle. Die zat vol vanwege de Joodse feestdag Jom Kippoer. Uit frustratie over zijn mislukte poging binnen te komen, schoot hij een 40-jarige voorbijgangster dood die iets zei over zijn gedrag. 

Daarna reed hij naar een shoarmazaak om mensen met een migratieachtergrond dood te schieten. Balliet  schoot binnen een 20-jarige Duitser dood die hij door diens zwarte krullen aanzag voor een moslim. De met zijn helmcamera gemaakte beelden livestreamde de schutter 35 minuten op videosite Twitch. 

Voor zijn daden publiceerde Balliet een antisemitisch manifest, waarin hij aankondigde ‘zoveel mogelijk anti-blanken’ te willen doden. Bij voorkeur Joden. ‘Zij zijn de schuld van alles.’