Bloedbad Hanau: dader haatte vreemdelingen, alle negen Shishabar-doden hebben migratieachtergrond

Die haat blijkt volgens het federale Openbaar Ministerie  uit de inhoud van de website van de vermeende schutter. ,,Daarop staan video's en een manifest met verwarde gedachten en complottheorieën waaruit een diepgewortelde vreemdelingenhaat blijkt’’, verklaarde hoofdaanklager Peter Frank vanmiddag tijdens een korte persconferentie. 

De verdachte schoot gisteravond volgens hem vijf mensen dood in een shishalounge in het centrum van Hanau en  daarna nog eens vier in een ander waterpijpcafé in de stad. ,,Alle negen slachtoffers hebben een migratieachtergrond’’, vervolgde Frank. In de eerste shishalounge vielen volgens hem ook zes gewonden van wie een zwaargewond raakte. ,,Daarna ging de vermeende schutter naar zijn woning, waar hij ogenschijnlijk zijn 72-jarige moeder en zichzelf doodschoot. Naast zijn stoffelijke overschot werd een vuurwapen aangetroffen.’’

De vader van Rathjen is opgepakt voor verhoor. Het is nog niet bekend waar hij zich bevond op het moment van de feiten. Verder onderzoek van de federale recherche en collega's in de deelstaat Hessen moet uitwijzen of de verdachte alleen handelde. ,,Doel is uit te vissen of er medeplichtigen zijn of mensen die hem op een of andere manier hielpen. Daarbij nemen we binnenlandse en eventuele buitenlandse contacten on de loep’’, aldus de hoofdaanklager. 

Minister van Binnenlandse Zaken Peter Beuth van de deelstaat Hessen verklaarde eerder dat de dader niet bekend was bij de politie- en inlichtingendiensten, maar nu geldt als terreurverdachte. ,,Hij lijkt op het internet te zijn geradicaliseerd en zijn website wordt momenteel onderzocht’’, aldus de bewindsman. Maar in zijn online manifest (zie kader verderop in dit artikel) schrijft Rathjen dat hij vorig jaar wel degelijk ‘kennisgevingen stuurde naar het OM en het federale parket’. ,,Maar geen van allen kon mij verder helpen.’’  Volgens Holger Schmidt, een terrorisme-expert bij omroep ARD was de schutter dus wel eerder in beeld: ,,De Bundesanwalt (de officier van justitie) heeft in november al een brief ontvangen met zijn extreemrechtse opvattingen. Maar daar is niets mee gebeurd.”  

Verdachte Tobias Rathjen was volgens Duitse media als sportschutter lid van een schietvereniging en had sinds de zomer van 2013 een wapenvergunning. Zijn moordwapen - een Glock-17 semi-automatisch 9 millimeterpistool - kocht hij in 2014 legaal in een internetshop. Hij kocht toen ook een 9-millimeter pistool van het type SIG Sauer. Daarnaast bezat hij nog een Walther 9-millimeter pistool, meldt RedaktionsNetwerk Deutschland. 

Rathjen volgde naar eigen zeggen een opleiding tot bankmedewerker en studeerde daarna bedrijfskunde. Rathjen belde gisteravond omstreeks tien uur aan bij een shishalounge in het centrum van Hanau. Eenmaal binnen opende hij het vuur. Daarna ging hij ervandoor in zijn auto, stopte bij een tweede shishalounge, ging naar binnen en opende opnieuw het vuur. 

Vijf van de dodelijke slachtoffers zijn Turkse staatsburgers, bevestigde de Turkse ambassade in Berlijn vanmiddag. Het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken in Ankara spreekt van een ‘verachtelijke aanslag’ die ze scherp veroordeelt. ,,Dit is een nieuw en ernstig gevolg van groeiend racisme en islamofobie”, luidt de verklaring. ,,Het is tijd om dergelijke aanslagen te stoppen.” 

Een van de andere omgekomen slachtoffers was een Roemeen. Dat heeft de Roemeense president Klaus Johannis bekendgemaakt op Twitter. Volgens Roemeense media gaat het om een 23-jarige man. Onder de doden zouden ook enkele Koerden zijn. 

_{(Artikel gaat verder na foto en kader)}

Bonskanselier Merkel (CDU) sprak van ‘een trieste dag voor Duitsland’ en veroordeelde de vermeende extreemrechtse en racistische motieven van de dader: ,,Haat is een gif in de samenleving dat al te veel slachtoffers heeft geëist’’, zei Merkel. Als voorbeelden noemde  ze de NSU-moorden begin jaren nul, de moord op CDU-politicus Walter Lübcke in juni vorig jaar en de terreuraanslag in Halle, begin oktober.  

De NSU-moorden verwijzen naar de tien moorden door de neonazistische terreurgroep Nationalsozialistischer Untergrund (NSU) op vooral Turks-Duitse middenstanders tussen 200 en 2006. Walter-Lübcke werd in de tuin van zijn woning doodgeschoten door de extreemrechtse Stephan E. De terreuraanslag in Halle eiste twee onschuldige mensenlevens maar had een bloedbad moeten worden op Joden  die in een synagoge de feestdag Jom Kippoer vierden. Schutter Stephan B. lichtte zijn daad toe in een antisemitisch manifest.  

De Duitse president Frank-Walter Steinmeier (SPD) en minister van Binnenlandse Zaken Horst Seehofer (CSU) reisden af naar Hanau en herdachten de slachtoffers met de deelstaatregering en duizenden bewoners. Ze hielden een minuut stilte, gevolgd door een avondwake waarbij kaarsjes werden ontstoken en bloemen werden neergelegd voor de shishalounge in de binnenstad. ,,Niets kan deze zinloze daad verklaren, niets kan haar ongedaan maken’’, sprak hij op de markt. ,,Op dit moment moeten we laten zien dat we als samenleving één zijn.” Steinmeier riep op tot een zorgvuldig taalgebruik. In de politiek, de media en in de samenleving.

Ook Seehofer bestempelde racisme als een gif. ,,Het verspreidt zich in de hoofden van sommigen en haalt het kwade naar boven.’’ Hij verklaarde vanavond met alle deelstaatministers van Binnenlandse Zaken te kijken welke politieke consequenties getrokken moeten worden uit het bloedbad, zoals bijvoorbeeld wetswijzigingen. ,,We gaan ook de beveiliging van openbare evenementen en gevoelige plekken tegen het licht houden en waar mogelijk nog beter waarborgen.’’ 

De bewindsman sprak van een ‘verontrustende ontwikkeling’ waaruit maar één conclusie kan worden getrokken. ,,De centrale opgave is onze rechtsstaat te beschermen en te ondersteunen.’’ Seehofer zei ook een vlaginstructie te hebben afgegeven waarbij alle vlaggen op openbare gebouwen in Duitsland halfstok gaan.    

Burgemeester Claus Kaminsky (SPD) betuigde zijn medeleven aan de slachtoffers en nabestaanden en sprak van een van de zwartste dagen in de geschiedenis van de stad. ,,Een stad die er trots op is dat ze eeuwenlang mensen met verschillende geloven en herkomst heeft geïntegreerd.’’ 

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas (SPD) reageerde op Twitter: ,,Als de vermoedens bevestigd worden dan is dit deze afgrijselijke daad in Hanau de derde extreemrechtse moordaanslag binnen een jaar in Duitsland. Rechts-terrorisme is opnieuw een bedreiging voor ons land geworden. Daarbij valt er niets te relativeren.”

De rechts-populistische partij AfD (Alternative für Deutschland), door de gevestigde partijen in Duitsland bestempeld als ‘de politieke arm van rechts-terrorisme’, wijst beschuldigingen van medeverantwoordelijkheid voor het bloedbad van de hand. ,,Deze daad is rechts noch links en louter toe te rekenen aan een verwarde man’’, reageerde woordvoerder Jörg Meuthen. Partijvoorzitter en -oprichter Alexander Gauland noemt de beschuldigingen ‘onzin’ en ‘beschamend’. ,,We weten tot nu toe alleen dat er sprake is van een mentaal verwarde dader. Dat mag je niet instrumentaliseren.’’ Hij betuigde zijn medeleven aan de slachtoffers en nabestaanden en sprak van een ‘afgrijselijke en niet te bevatten daad'.