Bolsonaro mogelijk berecht na biecht parlementslid: ‘Hij wist van corruptie rond Indiase vaccindeal’
De Braziliaanse president Jair Bolsonaro is ernstig in verlegenheid gebracht, nadat een aan hem gelieerd parlementslid tegen een senaatscommissie heeft verklaard dat de president op de hoogte was van onregelmatigheden en corruptie rond de aanschaf van Indiase coronavaccins. Bolsonaro zou er niets aan hebben gedaan. De commissie kan de president daarom aanklagen bij het Braziliaanse Hooggerechtshof wegens het plegen van een misdrijf.
Joost de Jong
Parlementariër Luis Miranda deed zijn ontboezemingen gisterenavond aan het einde van een urenlang verhoor door de senaatscommissie die het coronabeleid van de Braziliaanse regering en president Bolsonaro onderzoekt. Brazilië is met meer dan 510.000 coronadoden het op één na zwaarst getroffen land door Covid-19. Nog altijd overlijden in het grootste land van Zuid-Amerika dagelijks zo’n 2000 mensen aan het longvirus.
De met Bolsonaro bevriende Miranda verklaarde onder ede dat de president tegen hem heeft gezegd dat de invloedrijke leider van de Braziliaanse Kamer van Afgevaardigden, Ricardo Barros, betrokken is bij corruptie rond de aanschaf van Indiase coronavaccins. Miranda, die uit veiligheidsoverwegingen een kogelvrij vest droeg, wilde de naam van Barros aanvankelijk niet noemen tegen de commissie.
Hij verklaarde dat Bolsonaro, die in 2018 onder meer werd gekozen met de belofte een einde te maken aan de corruptie in de Braziliaanse politiek, had gezegd dat ,,het weer zo’n zaakje was van huppeldepup, maar je weet wie dat is hè, als ik me daarin ga mengen, krijg ik stront aan de knikker’’, zonder te zeggen over wie de president het had. Pas na bijna zeven uur verhoor en tientallen vragen van de commissieleden brak Miranda.
Ik wilde het al vanaf het begin zeggen, maar jullie weten niet wat er dan gebeurt
Luis Miranda, Met Bolsonaro bevriende parlementariër
Hij gaf hij toe dat Bolsonaro de naam had genoemd van Barros, een prominent en cruciaal lid van het zogenoemde blok middenpartijen Centrão dat Bolsonaro de benodigde steun geeft in het parlement. Eerder dit jaar maakte Barros, voormalig minister van Gezondheid, zich sterk voor een wetswijziging die het makkelijker maakte om het Indiase vaccin te importeren, zonder dat daarvoor toestemming nodig was van de Braziliaanse toezichthouder Anvisa. Miranda was zwaar geëmotioneerd na het noemen van Barros’ naam.
,,Ik wilde het al vanaf het begin zeggen, maar jullie weten niet wat er dan gebeurt’’, sprak hij vechtend tegen de tranen. ,,De president van de Republiek beschuldigen, die door iedereen wordt verdedigd als een eerlijk mens. Maar die weet dat er iets verkeerd is, de naam van degene kent die daarbij betrokken is, maar er niks tegen doet uit angst voor de druk die hij van de andere kant krijgt. Wat voor president is dat, die bang is voor druk van iemand die iets verkeerds doet? Iemand die publiek geld wegsluist van de mensen die sterven aan dat klote-Covid?’’, verklaarde de parlementariër.
Dure vaccins, vreemde factuur
Het verhoor van Miranda en diens broer Luis Ricardo - op het ministerie van Gezondheid verantwoordelijk voor de invoer van medicamenten en vaccins - draaide om onregelmatigheden rondom de aanschaf van 20 miljoen doses van het Indiase coronavaccin Covaxin. De Braziliaanse regering sloot daarvoor op 25 februari een contract met de Indiase vaccinproducent Bharat Biotec en zou 300 miljoen dollar betalen voor de vaccins, een hogere prijs dan andere en lange tijd niet aangekochte vaccins zoals dat van Pfizer.
Het land was op dat moment vooral afhankelijk van het Chinese CoronaVac, dat door Bolsonaro’s politieke rivaal João Doria, gouverneur van de belangrijkste deelstaat São Paulo, naar Brazilië werd gehaald. Luis Ricardo vertelde de commissie dat er rondom de formaliteiten die de invoer van het Indiase vaccin mogelijk moesten maken ‘abnormale druk werd uitgeoefend’ door zijn superieuren. Op vreemde tijdstippen, zoals vrijdagavond om 23.00 uur en in het weekend, kreeg Luis Ricardo vragen of hij de benodigde documenten al in orde had gemaakt.
Merkwaardige factuur
Vandaag zijn alle elementen naar voren gekomen van een misdrijf door de president
Ook constateerde hij dat er sprake was van een merkwaardige factuur voor de vooruitbetaling van 45 miljoen dollar, te betalen voordat de eerste levering van 300.000 doses zou plaatsvinden. Maar het bedrijf waaraan het geld moest worden overgemaakt, Madison Biotech, kwam niet voor in de contracten tussen het ministerie van Gezondheid, producent Bharat en tussenpersoon Precisa, aldus Luis Ricardo. Bovendien is het bedrijf gevestigd in het belastingparadijs Singapore.
Luis Ricardo vertrouwde het niet en weigerde zijn handtekening te zetten voor de invoer van de vaccins. Hij besprak zijn twijfels met zijn broer en parlementslid. Miranda besloot het staatshoofd in te lichten over de onregelmatigheden. Op zaterdag 20 maart bezochten de broers Bolsonaro in diens werkpaleis Alvorada. Ze brachten hem met kopieën van de documenten en app-conversaties op de hoogte van de vraagtekens rondom de Covaxin-deal.
‘Dit is heel erg’
‘Dit is heel erg’, was de reactie van Bolsonaro, zo verklaarde Miranda tegen de senaatscommissie. Volgens de parlementariër beloofde de president dat hij de zaak zou laten onderzoeken door de Federale Politie, maar vervolgens hoorde Miranda niets meer van de president en was hij ook niet meer welkom om de zaak verder te bespreken. Een onderzoek van de Federale Politie heeft ook niet plaatsgevonden.
Wel ontkende Bolsonaro vandaag dat er iets mis is met de deal. Het Braziliaanse openbaar ministerie onderzoekt het Covaxin-contract inmiddels ook. Het OM vermoedt overfacturatie en vraagt zich af waarom de overeenkomst met de Indiase producent in een kleine drie maanden rond was, terwijl de onderhandelingen met andere, goedkopere aanbieders als Pfizer en AstraZeneca aanzienlijk langer duurden.
Aanklacht bij Hooggerechtshof
Vicevoorzitter Randolfe Rodrigues van de onderzoekscommissie wil Bolsonaro nu wegens het plegen van een misdrijf aanklagen bij het Braziliaanse Hooggerechtshof. ,,Vandaag zijn alle elementen naar voren gekomen van een misdrijf door de president’’, aldus Rodrigues. ,,Hij is op de hoogte gebracht van een crimineel feit, heeft daarop niet de gepaste maatregelen genomen om een onderzoek te laten doen en heeft ook niets gedaan om te voorkomen dat het delict zich bleef voordoen.’’ Volgens het Braziliaanse recht zou de president voor het plegen van een misdrijf drie maanden tot een jaar gevangenisstraf en een boete kunnen krijgen.
