‘Buitenlandse Zaken zette studenten in bij evacuatie tolken Kaboel’

In de uitzending blijkt dat het gaat om studenten die naast hun opleiding deelnemen aan het werkstudentprogramma van Defensie (Defensity College), een bijbaan van één à twee dagen in de week. ,,Ik dacht dat ik broodjes ging smeren, maar we moesten tolken contacteren en hen begeleiden naar het vliegveld”, vertelt één van hen. Oud-topdiplomaat Pieter Feith reageert verbaasd. ,,Je zadelt jonge mensen zonder ervaring op met verantwoordelijkheden die gaan over mensenlevens.”

Augustus vorig jaar grepen de Taliban opnieuw de macht in Afghanistan. Wanneer ze Kaboel innemen, proberen duizenden mensen het land te ontvluchten, onder wie landgenoten en Afghaanse tolken die voor Nederland hebben gewerkt en in aanmerking komen voor een verblijfsvergunning. Als de crisis een week gaande is ontvangt een groep werkstudenten een noodoproep om het crisisteam van Buitenlandse Zaken te komen ondersteunen. Maar uit de uitzending van Zembla blijkt dat hun werk uit meer bestond dan ondersteuning.

Vanaf dag één hebben de werkstudenten contact met de Afghaanse tolken in Kaboel, om ze veilig te begeleiden naar het vliegveld. ,,Die zijn we stuk voor stuk gaan bellen met vragen als: waar bevindt u zich op dit moment? Met hoeveel mensen bent u? Heeft u uw paspoortgegevens compleet? En vanaf dat moment volgden we ze via WhatsApp naar het vliegveld.” Van begeleiding door ambtenaren van Buitenlandse Zaken was volgens de werkstudenten nauwelijks sprake: ,,Wij waren het crisisteam”, vertelt één van hen aan Zembla.

Oud-topdiplomaat Pieter Feith gaat ervan uit dat op het ministerie een serieus capaciteitsprobleem moet zijn ontstaan en oordeelt kritisch over de manier waarop Buitenlandse Zaken de werkstudenten heeft ingezet. ,,Een crisis moet worden beheerd door professionals. Ik vind dat dit niet kan, want je zadelt jonge mensen die niet eerder met dat bijltje hebben gehakt op met verantwoordelijkheden die gaan om mensenlevens.”

Een werkstudent bevestigt dat. ,,Ik weet nog dat ik gebeld werd en dat dit niet een tolk was, maar iemand van de taliban.” De talibanstrijder heeft de telefoon van een tolk in beslag genomen en dreigt dat die in grote problemen zal komen. Het loopt, vertelt de werkstudent, met een sisser af. De tolk weet Afghanistan veilig te verlaten.

Zembla vroeg het ministerie om een reactie. Een woordvoerder laat weten dat Buitenlandse Zaken nu niet op de vragen in gaat, omdat er ‘op dit moment een evaluatie gaande is.’ Plaatsvervangend ambassadeur Cees Roels vertelt in Zembla hoe hij Den Haag diverse keren vergeefs om militaire ondersteuning vroeg. In ‘De Hel van Kabul’, reconstrueert Zembla de evacuatie, onder meer aan de hand van niet eerder vertoonde beelden van het Korps Commandotroepen. De uitzending is vanavond te zien om 20.25 uur bij BNNVARA op NPO2.