China bepaalt nog steeds hoe en wanneer WHO oorsprong coronavirus gaat onderzoeken

De leider van de wereldmacht uit het Verre Oosten speelde met succes de good cop, de leider uit het Westen leek de bad cop. Xi Jinping, van het land waar het coronavirus begon, beloofde van alles en vooral extra miljarden aan de noodlijdende WHO. Donald Trump, uit het land dat het hardst is getroffen door datzelfde virus, dreigde die organisatie juist de rug toe te keren.

Niet vreemd dat de harde eis van de Verenigde Staten voor een ‘onmiddellijk onderzoek’ naar de oorsprong van het coronavirus in Wuhan het bij de meeste lidstaten niet haalde. Ook het verzoek van Trump - en Europa - om de status van Taiwan als waarnemer bij de WHO te herstellen, werd op de lange baan geschoven. Het eiland is in de strijd tegen het virus zeer succesvol, maar wordt niet erkend door China.

Kortom, geen dubbelslag voor de bewoner van het Witte Huis, die werd afgetroefd door zijn Chinese opponent. Trump sloeg de uitnodiging de vergadering toe te spreken af en stuurde een boze brief. Xi Jinping verraste de ledenvergadering door nu onder voorwaarden in te stemmen met het lang door China afgewezen onderzoek naar wat speelde in Wuhan. De Verenigde Staten, maar ook de EU, Australië en nog honderd landen hadden aangedrongen op een onafhankelijk onderzoek. De diplomatieke kneep van Xi zit hem erin dat China voorwaarden heeft kunnen stellen aan een onderzoek waarin mogelijk pijnlijk, eigen falen aan het licht kan komen. 

‘Pas op’, twitterde Kenneth Roth, directeur van mensenrechtenorganisatie Human Right Watch vanochtend meteen. ‘Pas op voor pogingen van de Chinese president Xi Jinping om het onderzoek naar het ontstaan en de verspreiding van het coronavirus te manipuleren door: 1. het te vertragen, 2. af te dwingen dat mensen die sympathiek tegen China staat het onderzoek zullen doen en 3. het te laten doen door een organisatie waarop hij invloed kan uitoefenen’. China zegde de WHO juist deze week twee miljard dollar extra toe voor het onderzoek naar Covid-19.

De WHO, die momenteel de handen vol heeft aan het organiseren van de strijd tegen de pandemie, ging tenslotte akkoord met een wollige, door de EU opgestelde resolutie, waarin de ‘sleutelrol van de wereldgezondheidsorganisatie’ wordt bevestigd als het gaat om de aanpak van een pandemie. ‘Op het vroegst geschikte moment’ zal worden begonnen met een ‘onpartijdige, onafhankelijke en uitgebreide evaluatie’ van de door de WHO gecoördineerde internationale reactie op de pandemie. De timing van die evaluatie, waarover de Chinese regering nog kan onderhandelen, bleef onduidelijk.

Het werd zo game, set and match voor Xi Jinping in dit diplomatieke tweegevecht met de Amerikanen. Of zoals het gezaghebbende Amerikaanse diplomatieke magazine Foreign Affairs het verwoordde: ‘Het dreigement van president Trump om zich terug te trekken uit de gezondheidsorganisatie bood China een nieuwe kans om in het vacuüm te stappen van een Amerikaanse regering die zich heeft afgewend van de multilaterale instellingen. Instellingen die het zelf heeft opgericht om na de Tweede Wereldoorlog grip te hebben op mondiale aangelegenheden’.

Verwarrend was daarbij dat de Verenigde Staten op dezelfde vergadering ook weer niet tegen het toekomstige WHO-onderzoek stemde, maar dat Trump meteen na de vergadering wel opnieuw dreigde dat Washington op zijn minst tijdelijk zou stoppen met geld te geven aan de WHO. En misschien het lidmaatschap helemaal op te zeggen, als de VN-organisatie niet binnen dertig dagen ‘beter’ gaat functioneren. Trump herhaalde dat de WHO te zeer de belangen van China verdedigt in plaats van de mondiale gezondheid en daarmee enorme schade heeft veroorzaakt in met name in zijn land.

De VS betalen volgens de WHO tot eind 2021 553 miljoen dollar (505 miljoen euro) aan lidmaatschapsbijdragen en vrijwillige giften. Dat is 9 procent van het budget van de WHO (5,8 miljard dollar). Groot-Brittannië geeft bijna net zo veel, de Europese Unie 270 miljoen dollar en ook Duitsland en Japan dragen elk meer dan 200 miljoen dollar bij. China draagt 187,5 miljoen bij, maar heeft nu op de vergadering plots 2 miljard dollar (1,8 miljard euro) extra beloofd. De particuliere Bill en Melinda Gates Foundation doneert bijna 341 miljoen dollar.

Bekijk hier onze video’s over de coronacrisis: