Corona, stortregen en miljoenen sprinkhanen brengen rampspoed in Oost-Afrika

Oeganda, Kenia, Somalië, Rwanda en Ethiopië zijn getroffen door hevige regenval. Die is het gevolg van opwarming van de Indische Oceaan, die vochtige windstromen naar de regio voert.

De gevolgen zijn desastreus. Wegen en bruggen zijn verwoest. In Somalië is een klein stadje weggespoeld. Hoeveel inwoners zijn omgekomen, is niet bekend. Alleen al in Kenia zijn door de overstromingen en modderstromen bijna 200 doden gevallen.

Veel Afrikanen zijn naar hoger gelegen gebieden getrokken, waar ze worden opgevangen in scholen. Dat plaatst regeringen voor dilemma’s bij de bestrijding van het coronavirus. ,,Mensen moeten afstand houden van elkaar, maar hoe is dat mogelijk in een situatie als deze?’’ zegt de Oegandese regeringswoordvoerder Julius Mucunguzi.

In Oeganda is een ziekenhuis zwaar verwoest, ondanks dat het op een verhoogde oever was gebouwd en versterkt werd met zandzakken. ,,Afdelingen zijn bijna volledig weggespoeld’’, zegt Mucunguzi. ,,Het mortuarium is weggevaagd.’’

In Ethiopië en Kenia zijn meer dan 100.000 mensen op de vlucht geslagen voor het hoge water. ,,De gevluchte mensen worden gedwongen samengebracht in geïmproviseerde kampen, met het risico het virus op te lopen’’, zegt Rashid Aman van het Keniaanse ministerie van Volksgezondheid.

Naast het wassende water en COVID-19 zucht Oost-Afrika al sinds december onder een sprinkhanenplaag, de grootste in 70 jaar. De insecten hebben tienduizenden hectare landbouwgrond en gewassen weggevreten.

Sprinkhanen gedijen goed bij warm en vochtig veer. Ze leggen hun eitjes in vochtige grond. Volwassen vrouwtjes leggen 35 tot 150 eitjes ‘per pakket’. Dankzij de regen is er voldoende eten voor ze. Daardoor planten ze zich razendsnel voort.

De insecten eten elke dag hun eigen gewicht aan voedsel en kunnen meer zo’n 150 kilometer per dag afleggen. Een zwerm van een vierkante kilometer bestaat uit 40 tot 50 miljoen sprinkhanen. Die eten in een dag evenveel als 35.000 mensen. Zwermen zijn soms honderden vierkante kilometers groot.

,,Het is moeilijk te zeggen of klimaatverandering direct verantwoordelijk is voor de sprinkhanenplaag’’, zegt deskundige Keith Cressman, van de Voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO). ,,Wel is duidelijk dat als de trend van steeds meer cyclonen zich voortzet, Oost-Afrika moet rekenen op een toename van woestijnsprinkhanen.’’

Door de coronoacrisis zijn bestrijdingsmiddelen schaars. Vliegtuigjes besproeien de akkers met pesticide, maar het effect is beperkt door de enorme omvang van de plaag. De eitjes van de tweede golf komen in juni en juli uit, precies de oogsttijd.

Het Internationale Rode Kruis vreest verwoeste oogsten en voedseltekorten. ,,Iedereen is bezig met het coronavirus, maar ondertussen dreigt in Oost-Afrika een ramp vanwege een sprinkhanenplaag’’, waarschuwde John Karongo, landbouwexpert van het Internationale Rode Kruis, vorige maand.

,,Voor Oost-Afrikaanse boeren begint nu het belangrijkste plantseizoen, maar ondertussen dreigen miljarden sprinkhanen hun landbouwgronden en oogsten te vernietigen. Als de uitbraak van sprinkhanen niet wordt gestopt, worden we wanneer de gewassen beginnen te rijpen geconfronteerd met de grootste zwermen op hun hongerigste moment.’’

Bekijk hier beelden van begin dit jaar van een sprinkhanenplaag in Kenia.