De Nederlandse regering heeft vorige maand - samen met Duitsland, Frankrijk en Italië - alvast 300 miljoen doses van het in Oxford ontwikkelde vaccin besteld, zonder op dat moment te weten of het zou werken en veilig is. De bevindingen in The Lancet zijn daarom goed nieuws voor het kabinet. De Brits-Zweedse farmaceut AstraZeneca is onlangs begonnen met de productie van het vaccin.

In mei van dit jaar zijn de Britse onderzoekers gestart met de eerste klinische testen op ruim 1000 proefpersonen in de leeftijd van 18 tot en met 55 jaar. Een deel van hen kreeg het experimentele vaccin - inmiddels omgedoopt tot AZD1222 - toegediend, de controlegroep een placebo. Zo’n 90 procent van de groep die het vaccin kreeg toegediend ontwikkelde immuniteit tegen corona. De bijwerkingen bleven beperkt tot klachten als moeheid, hoofdpijn, spierpijn en in een enkel geval lichte griepklachten.   

Volgens de onderzoekers is de werking van het vaccin tweeledig. AZD122 is gemaakt van een onschuldig verkoudheidsvirus maar heeft de uiterlijke kenmerken 

corona, zodat het lichaam daartegen antistoffen aanmaakt. Tegelijkertijd zorgt het vaccin van een toename van T-cellen in het bloed. Dat zijn immuuncellen die het coronavirus onschadelijk kunnen maken. Waarschijnlijk verdwijnen antistoffen na verloop van tijd uit het lichaam, terwijl T-cellen veel langer in het bloed blijven. Daarmee zou het vaccin mogelijk voor lange tijd bescherming kunnen bieden.

Hoewel de eerste resultaten hoopgevend zijn, is het nog te vroeg om te zeggen of het vaccin bij iedereen even goed werkt. Daarom zijn de onderzoekers uit Oxford en AstraZeneca inmiddels gestart met een grootschalige test, waarbij tienduizenden proefpersonen uit onder meer Brazilië en Zuid-Afrika zijn geïnjecteerd met het vaccin. Mogelijk houden de onderzoekers uit Oxford op korte termijn ook nog een zogeheten challenge trial, waarbij een kleine groep gezonde vrijwilligers in een lab wordt blootgesteld aan het coronavirus en het vaccin krijgt toegediend. 

Ook het ministerie van Volksgezondheid noemt de resultaten ‘positief en hoopgevend nieuws’. ,,De data zien er goed uit’, aldus een reactie van VWS. Het vaccin zorgde voor een goede mate van immuniteit en er waren geen ernstige bijwerkingen, maar het is volgens het ministerie belangrijk dat alle testfases slagen. ,,Er is bij dit onderzoek bijvoorbeeld nog niet gekeken of het vaccin effectieve bescherming biedt in hele grote groepen, bijvoorbeeld in een regio waar het virus heerst. Dat is de volgende belangrijke stap die op dit moment loopt.”

Volgens Adrian Hill, directeur van het onderzoeksinstituut van de universiteit van Oxford, kan daarna pas de definitieve balans worden opgemaakt. Mogelijk is dat nog voor het einde van het jaar. AstraZeneca stelt op haar beurt al over enkele maanden het vaccin op grote schaal te kunnen leveren.

Uit cijfers van het WHO blijkt dat wereldwijd zo’n 100 mogelijke vaccins tegen het coronavirus in de maak zijn. Enkele daarvan zijn inmiddels ook in een vergevorderd stadium. Zo wordt in China een experimenteel vaccin op grote schaal getest op militairen uit het Chinese leger. Vorige week meldde de Amerikaanse farmaceut Moderna dat een potentieel vaccin bij een kleine groep proefpersonen zorgde voor een ‘sterke en snelle afweer tegen corona’. De Amerikanen willen eind deze maand hun vaccin testen op zo’n 30.000 proefpersonen.

Op vakantie tijdens corona? Verslaggever Marcia Nieuwenhuis daarover in de AD Nieuws Update: