Corruptie: vriendinnen hooggeplaatste Oekraïners doen opmerkelijke zaken

De grote koppen gaan over vermeende fraude op het ministerie van Defensie. Daar zou, zo ontdekte de Oekraïense journalist Joeri Nikolov, voor de rantsoenen tot drie keer meer zijn betaald dan de marktprijs. Het gaat om voedsel voor legereenheden die niet in de frontlijn strijden.

Alles bij elkaar zou zo tussen de 150 miljoen en 200 miljoen euro in het schemergebied zijn beland. Onderzoeken naar wie daarvan profiteerden lopen, maar de knuppel ligt in het hoenderhok. Dit blijkt uit de diverse topambtenaren die de wacht is aangezegd of die zelf alvast zijn vertrokken.

Maar er spelen veel meer van dit soort verhalen en het lijkt bijltjesdag. Karakteristiek in de corruptie-aanklachten die nu naar buiten komen is dat van de vice-fractievoorzitter van de partij van president Zelenski, Pavlo Chalimon. Die heeft wel wat uit te leggen. Hij blijkt stiekem een huis te hebben gekocht in het centrum van Kiev en liet dat registreren op naam van zijn vriendin. De koop vond afgelopen zomer plaats. Journalisten ontdekten dat de prijs voor deze villa en bijbehorende grond omgerekend een 247.000 euro was, extreem schappelijk. Dit is zo’n zes keer lager dan de verkoopprijs van vergelijkbare huizen in de wijk.

Onderzoeksjournalisten filmden dat Chalimon regelmatig het huis van zijn vriendin bezocht. Dezelfde vriendin, die over zichzelf op Facebook meldt dat ze in een lingeriezaak werkt, kocht het jaar ervoor 45 percelen grond waarvan een aantal van een voormalige zakenpartner van Chalimon. Vice-fractievoorzitter Chalimon had overigens al eerder te horen gekregen dat de Oekraïense anti-corruptiebestrijding een fiscaal onderzoek naar hem was begonnen vanwege zijn opmerkelijke levensstijl.

De gisteren ontslagen gouverneur van Zaporisja, Valentin Reznitsjenko, was in november al door verschillende media beschuldigd van het toekennen van dubieuze wegenherstelcontracten ter waarde van tientallen miljoenen euro’s aan een groep die mede was opgericht door zijn vriendin. Naar verluidt weet die niets van wegonderhoud maar runt ze wel een fitness studio.

Oleksi Simonenko, plaatsvervangend procureur-generaal, heeft een ander probleem. Volgens de Oekraïense online-krant Ukrainska Pravda had hij zijn ​​kerstvakantie doorgebracht in Marbella in Spanje. Simonenko verliet Oekraïne op 30 december en verbleef 10 dagen in het buitenland. Dat op zich lijkt niet zo ernstig, maar de omstandigheden zijn op zijn minst dubieus en maken dat Simonenko zijn ontslag moest indienen.

Volgens de Oekraïense corruptiebestrijding reisde de plaatsvervangend procureur-generaal namelijk in een mercedes met chauffeur. Die auto bleek eigendom van de familie Kozlovski, de chauffeur was een lijfwacht van Hrihori Kozlovski. De laatste is een dubieuze oligarch die mede-eigenaar is van een sigarettenfabriek die vooral zou leveren aan de zwarte markt. Tegen Kozlovski liepen al onderzoeken wegens belastingontduiking. Dit maakt het curieus dat een plaatsvervangend procureur-generaal zo’n vriendschap aanhoudt.

Wat Simonenko kennelijk fataal werd, melden Oekraïense media, is dat hij duidelijk lak had aan de uitreisregels, die gelden voor alle Oekraïense mannen in de leeftijd van 18-60 jaar. Officieel mogen die het land niet verlaten tijdens de staat van beleg. Uitzonderingen kunnen worden aangevraagd voor reizen in verband met vrijwilligerswerk, journalistiek werk en andere activiteiten zoals familiebezoek. Dit geldt ook voor artiesten die tijdelijk zijn vrijgesteld voor culturele voorstellingen.

Direct nadat het snoepreisje van Simonenko bekend werd, verbood de Nationale Veiligheids- en Defensieraad alle topambtenaren om naar het buitenland te reizen indien dit geen verband hield met hun werk. Het verbod omvat hoofden van alle openbare instanties, hun plaatsvervangers en afdelingshoofden, evenals rechters én openbare aanklagers.

Dat de bezem door verschillende ministeries en regionale besturen gaat kan worden gezien als een goed teken. De anticorruptiebestrijding werpt kennelijk zijn vruchten af. President Volodymyr Zelensky verdedigde gisteravond de diverse ontslagen van topambtenaren als ‘noodzakelijke beslissingen om een ​sterke staat te hebben’. Het is noodzakelijk ‘voor onze bescherming en het helpt onze toenadering tot de Europese instellingen’, benadrukte hij in zijn dagelijkse videotoespraak. De schandalen die nu aan het licht komen, baren niettemin de nodige zorgen in Brussel dat dit jaar 18 miljard euro overmaakt om Oekraïne financieel te steunen.

Volgens door de Vlaamse krant De Standaard geciteerde woordvoerder van de EU, worden de geldstromen nauwlettend gevolgd. ,,We zien vooruitgang in de strijd tegen corruptie in Oekraïne. We hebben ook verschillende instrumenten om te controleren dat het geld gaat naar waar het nodig is. Oekraïne moet ook verslag uitbrengen van waar het geld naartoe ging en waarvoor het gebruikt werd.”

Ondanks dat er door Kiev de afgelopen jaren ook successen zijn gemeld blijft de EU aandringen op een nog hardere aanpak van corruptiepraktijken. ,,In het kader van het toetredingsproces moet Oekraïne de strijd tegen de corruptie opvoeren en een geloofwaardig trackrecord van vervolgingen en veroordelingen opbouwen.”

Bekijk hier onze video’s over de oorlog in Oekraïne: