Duits rumoer om film over antisemitisme in Europa

De documentaire Auserwählt und Ausgegrenzt – Der Hass auf Juden in Europa ('Uitgekozen en afgegrensd, de haat tegen Joden in Europa') is nog tot middernacht op de website van Bild te zien.

Volgens Arte-zenderdirecteur Alain Le Diberder wijkt de documentaire, die met publiek geld en in opdracht van de omroep werd gemaakt, 'te zeer af van het afgesproken concept'. De film zou zich te veel concentreren op de situatie in het Midden Oosten en te weinig op die in Europese landen.

In de documentaire wordt getoond hoezeer antisemitisme in Europa, onder invloed van het Israëlisch-Arabische conflict, een bijna alledaags verschijnsel is geworden in politiek, cultuur, media en in de populaire cultuur. 'Walgelijk en beschamend', luidt het oordeel van Bild.

Niet alleen de Jodenhaat onder extreem-rechtse groeperingen wordt door de makers blootgelegd, ook het 'linkse' antisemitisme en de virulente afkeer van Joden onder grote groepen Europese moslims komt aan de orde.

Schrikbarend

Volgens chef-redacteur Julian Reichelt van Bild, de grootste krant in Europa, wordt al wekenlang op het hoogste niveau door mediavertegenwoordigers en politici over de film gedelibereerd. ,,Zonder dat de burgers hem mogen zien. Zonder dat zij zelf een oordeel kunnen vellen. De bittere verdenking ontstaat dat deze documentaire niet getoond wordt omdat zij politiek onaangenaam is, omdat zij laat zien hoezeer een antisemitisch wereldbeeld grote delen van onze samenleving is binnengedrongen. En dat is schrikbarend", aldus Reichelt.

Bild besloot om de film 24 uur online te zetten. Uitgever Axel Springer heeft statutair vastgelegd dat het mediabedrijf en de werknemers zich 'inzetten voor het bestaansrecht van Israël'. Springer ziet dit als een verplichting wegens de Duitse schuld voor de Holocaust

Duitse intellectuelen, onder wie de bekende historicus Michael Wolffsohn (70), zoon van gevluchte Duitse Joden, prijzen de documentaire. Volgen Wolffsohn is de film 'een hele grote stap, met afstand het meest veelomvattende en het beste wat over dit thema is gemaakt'.

Censuur

Journalist, historicus en politicoloog Götz Aly (70) hekelt de 'censuur' van Arte - hoewel Arte zegt geen problemen te hebben met het initiatief van Bild. 'Een documentaire over het huidige antisemitisme móet een provocatie zijn,' schreef Aly in de Berliner Zeitung. Hij vindt de documentaire gelukt 'omdat de film partij kiest tegen het antisemitisme van zowel links, als rechts, van Arabische en Europese antisemieten.'

Een documentaire over het huidige antisemitisme moet een provocatie zijn
Götz Aly, Duits journalist, historicus en politicoloog

De makers laten politici, evangelische activisten, rappers, extreem-linkse en radicaal-rechtse demonstranten, Palestijnen en Joden aan het woord. Zij laten ondermeer zien dat het beeld van de situatie in Gaza in westerse media niet zelden negatief vertekend is. En ze maken duidelijk dat Joden in Frankrijk vaak geen andere keuze hebben dan te emigreren naar Israël, zo heftig is het antisemitische sentiment waarmee zij worden geconfronteerd.

Ook Duitsland wordt niet gespaard: in juli 2014, tijdens de oorlog om Gaza, demonstreerden duizenden mensen in Duitse steden. Zij schreeuwden 'Dood aan de Joden' en 'Dood aan Israël'. Enkelen scandeerden de naam van Adolf Hitler. Dit laatste geldt in de Bondsrepubliek als een ongehoorde provocatie.

Volgens Bild is de documentaire inmiddels een groot aantal malen bekeken. De krant krijgt bijval voor het initiatief. Niet alleen Joodse leiders, ook Duitse politici spreken zich uit. Zo schreef Nicola Beer, secretaris-generaal van de liberale FDP: 'Dank, Bild! Een juist en belangrijk besluit tegen de zelfcensuur van Arte en WDR'. De WDR, de regionale Duitse omroep, zou de film uitzenden, maar men beraadt zich hier nog over.

Nederlands-Joodse woordvoerders, onder wie schrijver Leon de Winter en Esther Voet van het NIW, reageerden eveneens. Voet riep op twitter de NPO op om de documentaire uit te zenden: 'Is er iemand moedig genoeg?'