Een sieraad met het kampnummer van oma ter herinnering aan de Holocaust

Het eerste sieraad was een gouden halsketting in de vorm van één letter en vier cijfers: A5674. Dat was het nummer dat de nazi's tijdens de Tweede Wereldoorlog in het vernietigingskamp Auschwitz op de onderarm van Ella Lucak Rogozinski (91) tatoeërden.

,,Mijn oma liet haar leven lang dit nummer op haar arm aan mensen zien. Het was haar manier om te vertellen over wat er met haar in de Tweede Wereldoorlog was gebeurd", zegt haar kleindochter en juwelenontwerpster Dana Rogozinski (29).

Inmiddels is de Holocaustsieradenlijn Jakob Ella, naar Dana's grootouders, een hit. De Amerikaanse ontwerpster, die in Israël woont, verkoop de sieraden over de hele wereld. Via Facetime of Skype bespreken klanten de oorlogsverhalen van de familie en hun wensen voor het materiaal. Zulke stukken worden op maat gemaakt in een proces dat wel vier maanden kan duren.

Lees verder onder de foto

Anderen willen een goedkoper standaardontwerp, bijvoorbeeld de populaire 'omgekeerde B', een referentie naar de beruchte spreuk 'Arbeit macht frei' die de nazi's cynisch boven de ijzeren poort van Auschwitz hadden aangebracht. ,,Ik krijg ook verzoeken van niet-Joodse mensen die niet werden getroffen in de Holocaust, maar die een sterke band met de gebeurtenis voelen en het verhaal willen vertellen", zegt Rogozinski, die tevens als vrijwilliger in het Israëlische Holocaustherdenkingscentrum Yad Vashem werkt. ,,Dan doe ik archiefonderzoek en ontwerp ik bijvoorbeeld een sieraad met een nummer van iemand wiens hele familie is uitgemoord. Het verhaal krijgen zij erbij."

Idan Nashnaz(28), een elektromonteur uit Be'er Sheva in het zuiden van Israël, is eigenaar van twee stukken uit de collectie van Jakob Ella. Ook hij heeft het nummer van de oma van Dana om zijn nek. ,,Mijn joodse familie komt oorspronkelijk uit Iran en was niet direct betrokken bij de Holocaust. Maar als je opgroeit in Israël wordt het deel van je leven." Nashnaz las over de sieraden op Facebook en nam contact op met Dana. ,,Het verhaal van haar grootmoeder emotioneerde mij zo dat ik het bij me wilde dragen."

Lees verder onder de foto

Rogozinski's sieraden roepen regelmatig heftige reacties op in Israël, waar de Holocaust nog zeer aanwezig is. Middelbare scholen reizen ieder jaar af naar de Duitse vernietigingskampen in Europa en tijdens de verplichte militaire dienst wordt veel aandacht aan de tragedie besteed. De herdenking ligt uiterst gevoelig. Maar nu bejaarde Holocaustoverlevenden in hoog tempo uitsterven, zoeken jonge Israëliërs naar nieuwe manieren om de herinnering levend te houden.

De laatste jaren zijn (tijdelijke) Holocausttatoeages in opmars, een omstreden trend die werd gestart door kleinkinderen die het concentratiekampnummer van opa of oma op hun lichaam lieten aanbrengen. Tegenwoordig kun je hele gezinnen met een identiek nummer op de onderarm zien.

Maar die tatoeages leidden tot boze reacties van Holocaustoverlevenden zelf, die de nummers als het ultieme, besmette symbool van ontmenselijking zien, én tot protesten uit religieuze hoek. Voor strenggelovige Joden zijn tatoeages, piercings en andere lichaamsversieringen verboden.

,,Ik wilde als 10-jarige jongen al een Holocausttatoeage, maar het kwam er niet van'', zegt Idan Nashnaz. Uiteindelijk koos hij voor de minder permanente ketting, maar hij sluit nog niets uit. ,,Ik begrijp de emoties, maar het is een persoonlijke keuze."

Ook Dana Rogozinski erkent dat het heel gevoelig ligt. ,,Ik heb klanten die al een tatoeage hebben en ook mijn sieraad willen. Dat kan. Voor mij is belangrijk dat mijn werk wordt gebruikt voor de voorlichting over de Holocaust."