Europa maakt zich op voor vluchtelingenstroom uit Oekraïne

Hoeveel Oekraïners hun land zullen verlaten na de Russische inval is moeilijk in te schatten. Duidelijk is in ieder geval dat duizenden inwoners de hoofdstad Kiev hebben verlaten. Peter Wijninga, defensiespecialist van het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS) vermoedt dat de meesten voorlopig in Oekraïne zelf worden opgevangen. 

,,Het is helemaal afhankelijk van de annexatiedrang van de Russen. Toen ze in 2014 schiereiland de Krim introkken en de pro-Russische rebellen hun eigen regio's in Donetsk en Loehansk uitriepen, kwam er een vluchtelingenstroom van 1,7 miljoen mensen op gang. Bijna iedereen bleef in eigen land en vond opvang in met name het westen van Oekraïne. Als de Russen van plan zijn de hele Donbas te bezetten, en misschien nog wel meer gebieden, zal het aantal vluchtelingen veel hoger uitpakken dan 1,7 miljoen. Dan is de kans groot dat een deel de grens oversteekt’’, zegt Wijninga.

VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR vreest ‘verwoestende gevolgen’ voor de burgerbevolking. De organisatie maakt zich ernstige zorgen en concludeert dat ‘oorlog geen winnaars kent, terwijl talloze levens worden verscheurd’. Commissaris Filippo Grandi roept buurlanden op hun grenzen open te houden ‘voor mensen die veiligheid en bescherming zoeken’

De Amerikaanse minister van Defensie Lloyd Austin zei eerder deze week er rekening mee te houden dat één tot vijf miljoen Oekraïners op de vlucht zullen slaan als gevolg van een Russische invasie. Het Pentagon verwacht dat een deel zal vluchten naar Polen, om van daaruit verder naar het westen te gaan. Amerikaanse militairen helpen in Polen met het opzetten van tentenkampen aan de grens met Oekraïne.

De Duitse regering is bereid Polen en andere landen die aan Oekraïne grenzen bij te staan voor het geval dat daar veel Oekraïners naartoe vluchten. Deze belofte heeft minister van Binnenlandse Zaken Nancy Faeser gedaan. De premier van Slowakije heeft donderdag toegezegd Oekraïense vluchtelingen te zullen helpen en Roemenië liet dinsdag al weten dat het zich voorbereidt op de komst van een half miljoen mensen uit Oekraïne. 

Minister Faeser liet zich niet uit over het toelaten van Oekraïners tot de bondsrepubliek. Tijdens de Syrische burgeroorlog opende toenmalig bondskanselier Angela Merkel in 2015 de grenzen voor vluchtelingen uit dat land. Daar kwamen honderdduizenden mensen uit Syrië en andere landen op af. In 2015 vroegen 890.000 mensen asiel aan in Duitsland. Het heeft in Duitsland geleid tot heftige debatten over het opnemen van grote hoeveelheden vluchtelingen.

Een ander buurland, Moldavië, meldt vandaag dat het de noodtoestand uitroept vanwege de Russische inval. Het land is bereid om tienduizenden vluchtelingen uit Oekraïne op te vangen, zei de Moldavische president Maia Sandu. Moldavië is net als Oekraïne een voormalige Sovjet-republiek. Het land heeft ook, net als Oekraïne, een afvallige pro-Russische regio. Dit is Transnistrië. Die streek, ongeveer zo groot als Noord-Holland, is feitelijk zo goed als onafhankelijk maar wordt door niemand erkend. Transnistrië grenst aan Oekraïne. In de regio is een onbekend aantal Russische militairen gestationeerd, tot ongenoegen van de regering van Moldavië. 

Hongarije verplaatst troepen naar de grens met Oekraïne omdat het zich schrap zet voor een mogelijke toestroom van vluchtelingen die het conflict met Rusland ontvluchten, meldt het Hongaarse ministerie van Defensie. Om hoeveel troepen het gaat is nog niet bekendgemaakt. De grens tussen Oekraïne en Hongarije, dat lid is van de EU en de Navo, is ongeveer 140 kilometer lang. De Hongaarse minister van Defensie Tibor Benkö liet weten dat zijn land vluchtelingen humanitaire hulp zal verlenen.

VN-organisatie Unicef schaalt de noodhulp in Oekraïne op en brengt onder meer schoon drinkwater naar de conflictgebieden. Ook verlenen hulpverleners hulp aan kinderen die trauma’s hebben opgelopen. De hulporganisatie vreest dat tienduizenden families zullen moeten vluchten. Unicef maakt zich grote zorgen over het lot van de 7,5 miljoen kinderen in het land en roept op tot een onmiddellijk staakt-het-vuren. De organisatie zegt dat essentiële waterinfrastructuur en onderwijsfaciliteiten in het land beschadigd zijn geraakt door het geweld. 

Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft Nederlanders in Oekraïne andermaal opgeroepen het land te verlaten ‘als dit veilig kan’. Landgenoten moeten hun evacuatie wel zelf regelen, de Nederlandse overheid onderneemt zelf geen actie om mensen weg te halen. Het ministerie wijst erop dat er een steunpunt is in Lviv, waar noodhulp kan worden gegeven aan Nederlanders. Een contactcentrum is 24 uur per dag bereikbaar.

_{Rutte reageerde ook op de vluchtelingen stroom:}

Mochten Oekraïners die op de vlucht zijn voor het oorlogsgeweld naar Nederland komen, dan zal het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) snel nieuwe opvanglocaties moeten creëren. Alle opvangcentra voor vluchtelingen zitten momenteel vol, zegt een woordvoerster van het COA desgevraagd.

,,Als mensen uit Oekraïne naar Nederland komen, dan zullen we ons tot het uiterste inspannen om ze op te vangen”, voegt ze eraan toe. “Dat kunnen wij niet alleen, daar hebben we anderen bij nodig.” Vooral gemeenten spelen hier een belangrijke rol in.

,,Tot nu toe is het ons altijd gelukt”, benadrukt de woordvoerster. Daar was de afgelopen tijd wel veel kunst- en vliegwerk voor nodig. Het COA richtte nieuwe noodopvanglocaties op in Enschede, Leeuwarden en Goes. Verder worden in diverse plaatsen asielzoekers tijdelijk op boten ondergebracht. Zo lukte het ‘op het nippertje’ om de toestroom aan te kunnen.

Premier Mark Rutte zei eerder op de dag dat Nederland de vluchtelingenstroom ‘heel precies zal monitoren’. Inwoners van Oekraïne mogen zonder visum tot 90 dagen hier verblijven. Als ze langer in Nederland willen of moeten blijven, kunnen ze asiel aanvragen.

Bekijk hier onze video's over de oorlog in Oekraïne: