Vrijdag worden de sancties tegen een veertigtal mensen in en rond het regime van de Belarussische president Aleksandr Loekasjenko via een schriftelijke procedure van kracht, zei EU-president Charles Michel na afloop van het beraad. De EU erkent de herverkiezing van Loekasjenko niet en vraagt om nieuwe, eerlijke verkiezingen. 

De sancties zijn gericht tegen mensen die betrokken zijn bij de vermeende verkiezingsfraude en het ongenadig hard optreden tegen demonstranten en leden van de oppositie.

De sancties die de Europese Unie na wekenlang oponthoud neemt tegen Belarus komen laat, maar niet te laat, vindt premier Mark Rutte. Ze zijn nog altijd een belangrijk politiek signaal, aldus de minister-president. Ook al hebben de Belarussen die strafmaatregelen boven het hoofd hangen alle tijd gekregen om zich daartegen te beschermen.

De EU stelt dat de Belarussische president Aleksandr Loekasjenko de verkiezingsoverwinning begin augustus heeft gestolen en eist een einde aan diens brute optreden tegen demonstranten. Maar het lukte de lidstaten maar niet om strafmaatregelen te nemen, doordat Cyprus pas wilde instemmen als de EU ook fermer zou optreden tegen Turkije.

De veertig Belarussen die straks niet meer naar de EU mogen reizen en wier banktegoeden worden bevroren, hebben die maatregelen al maanden zien aankomen en hebben bijvoorbeeld hun geld mogelijk al weggesluisd. Maar dat maakt de sancties niet tandeloos, meent Rutte. Die dienen ook om ,,te zeggen tegen Belarus: we erkennen deze president niet en we zijn bereid daarvoor vergaande maatregelen te nemen”, aldus de premier.

Loekasjenko zelf zou voorlopig aan sancties ontkomen, al is Nederland daarop volgens Rutte niet per se tegen. Een aantal EU-landen wil de lijnen met de Wit-Russische leider voorlopig openhouden in de hoop op een politieke oplossing.

Bij meerdere lidstaten groeide afgelopen het ongeduld en de wrevel over Cyprus. De kleine lidstaat probeerde sancties tegen Wit-Rusland uit te ruilen tegen strafmaatregelen voor Turkije ,,alsof het op de tapijtjesmarkt stond”, tandenknarste een EU-diplomaat. Rutte ziet in de langdurige blokkade door één enkele lidstaat opnieuw reden om een eind te maken aan het veto van ieder EU-land over sancties.

Sancties tegen Turkije komen er vooralsnog niet. Michel zei dat de EU de recente voorzichtige toenadering tussen Griekenland en Turkije steunt en riep de twee landen op de dialoog te verdiepen. Turkije en Griekenland zijn de laatste dagen via de NAVO in gesprek met elkaar.

De Turken zoeken naar nieuwe fossiele energiebronnen voor zowel de kust van Griekenland als die van Cyprus. Die worden door de EU als illegaal beschouwd. 

Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen wees erop dat Ankara niet eenzelfde toenadering zoekt tot Cyprus als tot Griekenland. De provocerende boringen moeten stoppen, zei ze. ,,We verwachten dat.’’ Von der Leyen zei dat Brussel de instrumenten heeft om bij wangedrag direct sancties in te stellen, maar dat liever niet doet omdat dialoog de voorkeur heeft.

De betrekkingen van de EU met Turkije worden op de decembertop opnieuw besproken.