Critici vinden zijn analyse totaal onverantwoord, catastrofaal zelfs, omdat hij zijn opvolger ermee voor de voeten loopt. Paus Franciscus probeert de kerk uit de misbruik-crisis te leiden.

,,Waarom bereikte pedofilie zulke proporties? Uiteindelijk is de reden hiervoor de afwezigheid van God”, schrijft Benedictus in het essay van 6000 woorden dat vandaag in het Duitse maandblad Klerusblatt, het Catholic News Agency en andere conservatieve media werd gepubliceerd. Volgens Benedictus ligt de kiem van het misbruik begin jaren '60. In die tijd werd, ook in zijn deelstaat Beieren, seks in films steeds gewoner.  Die vrije moraal pakte niet goed uit voor de moraal in de kerk, denkt hij. Benedictus zag de vorming van ‘homoseksuele kliekjes’ in seminaries ‘die min of meer openlijk handelden en het klimaat aanzienlijk veranderden’. 

De conservatieve Benedictus was niet populair. ,,Misschien is het de moeite waard om te vermelden dat in meerdere seminaries studenten die betrapt werden op het lezen van mijn boeken als ongeschikt voor het priesterschap werden beschouwd”, schrijft de theoloog. ,,Mijn boeken werden verborgen, zoals slechte literatuur, en moesten onder het bureau gelezen worden.”

In nog geen twee decennia zag hij de seksuele moraal steeds verder wegdrijven van de katholieke seksuele moraal. Dat had volgens hem ernstige gevolgen voor de vorming van priesters, de theologie van het hoger onderwijs en de selectie van bisschoppen. Hij foetert dat de Duitse overheid begin jaren zeventig zelfs voorlichtingsfilms liet maken waarin geslachtsgemeenschap was te zien. De stap naar porno was toen nog maar klein.

Benedictus vindt dat ook de kerkelijke wetten ongepaste bescherming gaf aan beschuldigde priesters. In de jaren tachtig en negentig, zo schrijft hij was 'het recht op verdediging (voor priesters) zo breed dat een veroordeling bijna onmogelijk was.’

Als kardinaal Joseph Ratzinger leidde Benedictus hervormingen van die wetten in 2001 om het gemakkelijker te maken om priesters die kinderen misbruikten uit het ambt te zetten.

Toen hij in 2013 met pensioen ging, wilde Benedictus de rest van zijn leven wijden aan boetedoening en gebed. Zijn opvolger Franciscus zou alle ruimte krijgen om de kerk te leiden. Volgens de ex-paus is zijn essay met toestemming van het Vaticaan gepubliceerd. 

Kerkhistoricus Christopher Bellitto vraagt zich af of Benedictus, die volgende week 92 wordt, door anderen gemanipuleerd wordt. In het essay ontbreken conclusies die de Roomse kerk al eerder trok na de misbruik-top in februari: het misbruik vond ook al plaats voor de seksuele revolutie in de jaren '60; en homoseksualiteit heeft niets te maken met pedofilie. ,,Het essay negeert in wezen wat we daar hebben geleerd.”

Het essay wordt toegejuicht door sommigen aan de rechterkant. In de Catholic Herald prijst Chat Pecknold de interventie als ‘de stem van een vader’ die zegt dat de afwezigheid van God de reden voor de crisis is. ,,Wat herinnerd zal worden als het zaad van vernieuwing, als de wortel van het herstel, is precies Benedictus’ advies dat we onze gezichten terugdraaien naar Christus die het volmaakte beeld is van de liefde van de Vader.”

Massimo Faggioli, theoloog aan Villanova University, stelt dat de analyse van Benedictus magertjes is omdat hij het misbruik feitelijk toeschrijft aan de seksuele revolutie en grote zaken van voor die tijd negeert. ,,Het is een karikatuur van wat er is gebeurd.’’