Gerechtigheid kent geen vervaldatum: 100-jarige oud-kampbewaker aangeklaagd

De gezondheidstoestand van de 100-jarige is nog dusdanig goed dat hij in staat is een rechtszaak bij te wonen, oordeelde het Openbaar Ministerie (OM) in Neuruppin. Volgens het OM hielp de man tussen 1942 en 1945 ‘willens en wetens’ bij de moord op minstens 3518 gevangenen in Sachsenhausen, een concentratiekamp bij Oranienburg, ruim 30 kilometer ten noorden van Berlijn. Het kamp werd als ‘model-concentratiekamp’ gebouwd in de zomer van 1936, toen in de Duitse hoofdstad de Olympische Zomerspelen plaatsvonden. In het kamp verbleven tot de bevrijding op 23 april 1945 ruim 200.000 gevangenen. 

De beschuldigde, die volgens de NDR in Brandenburg woont, zou tot februari 1945 lid zijn geweest van het bewakingsbataljon van het concentratiekamp. De rechtbank van Neuruppin moet nu nagaan of de aanklacht tegen de man een rechtszaak tegen hem rechtvaardigt. 

Vice-voorzitter Christoph Heubner van het Internationale Auschwitz Comité ziet de aanklacht tegen de voormalige kampbewaker als een signaal.  ,,Voor de zeer oude overlevenden van de Duitse concentratie- en vernietigingskampen is dit een belangrijk voorbeeld van het feit dat gerechtigheid geen vervaldatum kent en dat de vervolging van de SS-daders ook op hoge leeftijd geen einde mag vinden. “

De aanklacht tegen de 100-jarige is de tweede binnen enkele dagen tegen een oud-medewerker van het naziregime in Duitsland. Vrijdag maakte het OM in het Noord-Duitse Itzehoe boven Hamburg bekend dat ze de voormalige secretaresse van de commandant van concentratiekamp Stutthof bij Danzig, destijds onderdeel van het Duitse Rijk, beschuldigt van medeplichtigheid aan moord op minstens 10.000 gevangenen tussen juni 1943 en april 1945. De 93-jarige Irmgard F. verblijft sinds zes jaar in een bejaardentehuis maar haar gezondheidstoestand laat berechting volgens de aanklager ook toe. Maar ook hier moet de rechtbank beslissen of het tot een rechtszaak komt. 

Tot een rechtszaak kwam het wel in het geval van de voormalige SS-bewaker Bruno Dey (93) uit Hamburg. Hij werd in juli vorig jaar veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf van twee jaar. Dit wegens medeplichtigheid aan moord op minstens 5230 gevangenen tussen 9 augustus 1944 en 26 april 1945 in hetzelfde concentratiekamp Stutthof. ,,Moord verjaart niet in Duitsland. Daarom bent u ook 75 jaar na de feiten nog verantwoordelijk voor het onrecht dat de gevangenen van concentratiekamp Stutthof is aangedaan en wordt u aan het eind van uw leven bestraft’’, sprak de rechtbankvoorzitter tegen Dey.

Bruno Dey, die destijds als 17-jarige aan de slag ging als bewaker, was niet de enige oud-kampmedewerker die op hoge leeftijd wordt vervolgd. De 94-jarige Reinhold Hanning (bewaker Auschwitz) kreeg in 2016 vijf jaar cel wegens medeplichtigheid aan moord op 170.000 gevangenen. De 93-jarige Oskar Gröning alias de ‘boekhouder van Auschwitz’ werd in 2015 veroordeeld tot vier jaar cel wegens medeplichtigheid aan moord op 300.000 mensen. 

_{Tekst gaat verder onder kaartje}

‘Kleine vissen’ die niet rechtstreeks betrokken waren bij misdaden door nazi’s kunnen vervolgd worden sinds 2011. De 91-jarige John Demjanjuk werd toen als eerste oud-bewaker veroordeeld voor medeplichtigheid aan moord op ruim 28.000 mensen in concentratiekamp Sobibor. Tot dan toe moest het Duitse Openbaar Ministerie steeds bewijzen dat een verdachte rechtstreeks betrokken was bij nazi-misdaden

Bij de start van het proces tegen Bruno Dey, in oktober, waren nog 23 vooronderzoeken bezig tegen oud-medewerkers van de concentratiekampen Sachsenhausen (12), Buchenwald (6), Stutthof (2), Mauthausen (2) en Ravensbrück (1). De hoge leeftijd van de verdachten is een probleem want ze kunnen alleen vervolgd worden als ze in staat zijn hun belangen te verdedigen. ,,Hoe meer tijd verstrijkt, hoe dichter we bij het laatste nazi-proces komen’’, verklaarde Thomas Will van het Centraal Bureau voor onderzoek naar misdaden door nazi's tegenover de krant Die Welt.