Hoofd veiligheidsdienst Kazachstan vastgezet wegens verraad, Duitsland schort wapenleveringen op

Topman Massimov stond bekend als bondgenoot van de nog altijd invloedrijke vorige president Noersoeltan Nazarbajev. Waarom hij precies is vastgezet is nog onduidelijk, maar volgens sommige waarnemers gaat achter de onrust een machtsstrijd binnen de politieke elite schuil. President Tokajev heeft recentelijk meer bondgenoten van zijn voorganger Nazarbajev opzij geschoven die nog topposities zaten.

In delen van Kazachstan is het al dagen onrustig, nadat de prijs voor lpg werd verhoogd. In de stad Almaty braken grootschalige rellen uit tegen de regering, waarbij overheidsgebouwen in brand zijn gestoken en winkels zijn geplunderd. Bij de onlusten verloren tientallen agenten en betogers het leven en raakten honderden gewond. Er zijn naar verluidt duizenden arrestaties verricht.

Het is onduidelijk hoe de situatie momenteel in Kazachstan is. Volgens de staatstelevisie traden veiligheidstroepen in de nacht van vrijdag op zaterdag in meerdere steden tegen demonstranten op. Een lokale nieuwssite meldt dat in Almaty op zeker twee plekken schietpartijen plaatsvonden. Ook waren er explosies en spraken ooggetuigen over een brandende auto.

De Kazachse president Kassym-Jomart Tokajev zei vrijdagochtend in een televisietoespraak dat hij het leger opdracht heeft gegeven om zonder waarschuwing te schieten als de ongeregeldheden doorgaan. Hij zei niet met de demonstranten te zullen onderhandelen en dat wie zich niet overgeeft, ,,vernietigd zal worden”. Volgens Tokajev wordt Almaty bedreigd door ‘20.000 bandieten’.

Het door Rusland geleide militaire bondgenootschap CSTO heeft militairen naar Kazachstan gestuurd. De Amerikaanse minister Antony Blinken van Buitenlandse Zaken heeft daarover zijn zorgen geuit. Volgens hem zijn de Kazachse autoriteiten prima in staat om op een humane wijze met de protesten om te gaan. ,,Het is niet duidelijk waarom ze behoefte hebben aan hulp van buitenaf”, zei hij.

Russische militairen hebben de controle over het vliegveld van Almaty overgenomen. Een dag eerder werd de luchthaven door demonstranten bezet. Een BBC-journalist die Almaty vrijdag bezocht vergeleek de situatie in de stad met ‘iets uit een apocalyptische film’. Winkels en overheidsgebouwen zijn geplunderd en in brand gestoken. Militairen en agenten bewaken belangrijke locaties.

Duitsland heeft de export van wapens naar Kazachstan voorlopig aan banden gelegd vanwege de onrust in het land. Volgens persbureau DPA heeft de Duitse regering de benodigde stappen gezet om te voorkomen dat wapens nog geleverd kunnen worden. Vorig jaar heeft Duitsland 25 licenties voor wapenleveringen aan Kazachstan afgegeven. Die waren bij elkaar goed voor 2,2 miljoen euro.

De VS hebben inmiddels niet-essentieel overheidspersoneel dat in het consulaat in Almaty werkt toestemming gegeven om op vrijwillige basis te vertrekken.