IJskap Antarctica groeit, maar juich niet te vroeg

Volgens de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie groeit de ijslaag meer in dikte aan dan dat deze afneemt door smeltende gletsjers, dat wordt toegeschreven aan het broeikaseffect. De conclusie van de NASA is in tegenspraak met andere onderzoeken, waaronder het rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) uit 2013, die juist stellen dat het Zuidpoolijs smelt. Maar de NASA waarschuwt dat we niet te vroeg moeten juichen: de situatie kan zich in de komende decennia omkeren.

Tienduizend jaar geleden begon de Antarctische sneeuw toe nemen. Dat proces gaat nog steeds door in Oost-Antarctica en de binnenlanden van West-Antarctica, met een gemiddelde van 1,7 cm per jaar, schrijven de NASA-onderzoekers in de Journal of Glaciology. Uit analyse van satellietgegevens blijkt dat de Antarctische ijskap jaarlijks een nettogroei had van 112 miljard ton ijs tussen 1992 en 2001. Die nettogroei nam echter tussen 2003 en 2008 af tot 92 miljard ton.

,,We zijn in overeenstemming met andere studies die een toename zien van het uitvloeien van ijs op het Antarctische Schiereiland en de Thwaites en Pine Island regio in West-Antarctica", zegt NASA-glacioloog Jay Zwally. ,,Maar we komen tot een andere constatering in Oost-Antarctica en het binnenland van West-Antarctica, waar we een ijsgroei zien die de verliezen in andere gebieden overstijgt."

De onderzoekers 'maten kleine hoogteveranderingen over grote oppervlakten, evenals grote veranderingen in kleinere gebieden'. Ze berekenden hoeveel de ijslaag groeit of krimpt aan de hand van de oppervlaktehoogtes die door satellieten worden gemeten. Op plaatsen waar de hoeveelheid nieuwe sneeuw opbouwt op een ijslaag niet gelijk is aan het wegvloeiende ijs, verandert de oppervlaktehoogte en groeit of krimpt de ijsmassa.

Afname sneeuwaccumulatie
Voorheen namen wetenschappers aan dat de groei van de ijslaag in Oost-Antarctica kwam door recente toenames van de sneeuwaccumulatie. Maar uit meteorologische gegevens die teruggaan naar 1979, blijkt dat de sneeuwval in Oost-Antarctica juist met elf miljard ton per jaar is afgenomen tussen 1992 en 2001 en tussen 2003 en 2008.

De NASA-onderzoekers bestudeerden ook data van de ijskern, en constateerden dat de ijslaag in Oost-Antarctica al lange tijd dikker wordt. ,,Aan het einde van de laatste ijstijd werd de lucht warmer en vochtiger, waardoor de hoeveelheid sneeuw die op de ijslaag viel verdubbelde", legt Zwally uit. Het gaat om gemiddeld 1,7 cm per jaar.

Deze kleine verdikking, die duizenden jaren aanhield over grote oppervlakten, komt overeen met de grote ijsgroei. Genoeg om op te wegen tegen het verlies van gletsjers op andere plaatsen van het continent. De groei in Oost-Antarctica bleef tussen 1992 en 2008 op een stabiele 200 miljard ton per jaar, terwijl in de kustgebieden van West-Antarctica en het Antarctisch schiereiland het ijsverlies toenam met 65 miljard ton per jaar.

Geen bijdrage aan stijgende zeespiegel
,,Het goede nieuwe is dat Antarctica geen bijdrage levert aan de stijgende zeespiegel, maar er juist 0,23 millimeter per jaar van af haalt", zegt Zwally. ,,Maar er is ook slecht nieuws. Als de 0,27 millimeter per jaar die in het IPCC-rapport wordt toegeschreven aan Antarctica, eigenlijk niet van Antarctica komt, dan moet er een andere oorzaak zijn die we nog niet weten."

Zwally waarschuwt ook dat het proces zich binnen enkele decennia kan omkeren, en dat de ijskap juist gaat krimpen. ,,Als de verliezen van het Antarctische schiereiland en delen van West-Antarctica in het tempo van de laatste twintig jaar blijven toenemen, dan halen de verliezen de groei in Oost-Antarctica binnen twintig tot dertig jaar in. Ik verwacht niet genoeg toename van de sneeuwval om deze verliezen tegen te gaan."