De ravage na de ramp met vlucht MH17. © AFP

Juridische oorlog over MH17 ontbrandt

OEKRAÏNE VS RUSLANDDe strijd tussen Oekraïne en Rusland ligt vanaf vandaag op het bordje van het Internationaal Gerechtshof in Den Haag. Kiev eist een veroordeling van 'de Russische agressie' en wil onder meer compensatie voor het neerhalen van vlucht MH17.

Hans van Zon 06-03-17, 07:01 Laatste update: 07-03-17, 05:01

Wat is de aanklacht?

We hebben meer dan twee jaar geprobeerd met onderhandelen de tegenstrijdigheden te regelen, maar Rusland wil zijn schending van de mensenrechten niet staken
Pavel Klimkin, Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken

Volgens Oekraïne heeft Rusland twee internationale conventies geschonden: over de financiering van terrorisme en over rassendiscriminatie. Kiev beschuldigt het Kremlin van de 'illegale annexatie' van de Krim, 'illegale wapenleveranties' aan de separatisten, en van terreur en discriminatie tegen Oekraïners en Tataren op de Krim.

Een veroordeling moet leiden tot de teruggave van de Krim en stopzetting van elke bemoeienis met de separatisten. De regering in Kiev vraagt tevens om financiële compensatie voor alle 'dodelijke gebeurtenissen', waaronder het neerhalen van vlucht MH17 van Malaysia Airlines in 2014. Bij de ramp kwamen alle 298 inzittenden om het leven, onder wie 196 Nederlanders. Volgens een internationaal onderzoek is het toestel in Oekraïne uit de lucht geschoten met een Russische Buk-raket. De installatie waarmee dat gebeurde kwam uit Rusland. Moskou noemt de conclusies 'vooringenomen en politiek gemotiveerd'. Het Kremlin zegt dat er nooit raketafweersystemen de grens met Oekraïne zijn gepasseerd.

Waarom doet Oekraïne een beroep op het Internationaal Gerechtshof?

Oekraïne zegt dat alle andere middelen zijn uitgeput. ,,We hebben meer dan twee jaar geprobeerd met onderhandelen de tegenstrijdigheden te regelen, maar Rusland wil zijn schending van de mensenrechten niet staken", aldus de minister van Buitenlandse Zaken, Pavel Klimkin. Het hof is het belangrijkste rechtsorgaan binnen de Verenigde Naties. De vijftien rechters van het hof, gevestigd in het Vredespaleis in Den Haag, houden zich bezig met rechtsgeschillen tussen staten. Als het hof, op basis van de hoorzittingen die vandaag beginnen, besluit er een zaak van te maken, is de uitkomst bindend voor alle partijen. Er is geen mogelijkheid tot hoger beroep.

Hoe belangrijk zijn de hoorzittingen voor de nabestaanden van de slachtoffers van vlucht MH17?

Kiev heeft geen schijn van kans bij het Internationaal Gerechtshof
Nieuwssite Sputniknews

,,Natuurlijk volgen we de gebeurtenissen in het Vredespaleis. Maar op een afstand. We zijn nu geen partij'', zegt Thomas Schansman, lid van de commissie waarheidsvinding. ,,We hebben met het kabinet nog andere stappen te zetten richting Rusland. Die hebben onze prioriteit.'' Volgens Antoinette Collignon, woordvoerder van het kernteam letselschadeadvocaten MH17, is 'alles wat gebeurt om de waarheid boven tafel te halen belangrijk. Dus ook de hoorzittingen van het Internationaal Gerechtshof'. Met de aantekening dat als het tot een zaak komt, het geduld van de nabestaanden flink op de proef zal worden gesteld.

Hoe reageert Rusland op de stap van Oekräine naar het hof?

,,Kiev heeft geen schijn van kans bij het Internationaal Gerechtshof'', kopt Sputniknews. Experts, onder wie Dmitri Danilov van de Russische Academie voor de Wetenschappen, zeggen dat Oekraïne de aanklacht 'nimmer kan onderbouwen'. Bovendien belooft Rusland in de tegenaanval te gaan. Als de hoorzittingen leiden tot een zaak zal het Kremlin met een eigen aanklacht komen tegen Kiev wegens de schending van internationale verdragen.

Wat zijn de kansen voor Oekraïne?

Eerst moeten de rechters besluiten of de aanklacht, op basis van de hoorzittingen die maanden in beslag kunnen nemen, leidt tot een rechtszaak. Zo ja, dan begint een omvangrijk juridisch steekspel dat jaren kan duren. Dmitri Danilov waarschuwt voor 'ernstige consequenties', mocht Rusland worden veroordeeld: ,,Dat zou heel de internationale rechtsorde op zijn kop zetten.'' Moskou zal een 'teleurstellend besluit' ook niet accepteren omdat 'het zou gaan om een politiek gemotiveerde uitspraak die de reputatie van het hof geen goed zal doen'. De ervaring leert tevens dat gelijk krijgen bij het hof nog geen gelijk hebben is. Groot-Brittannië moest bijvoorbeeld 40 jaar wachten op een schadevergoeding van Albanië die door het hof in de zogeheten Corfu-zaak was toegekend.