Al bij de paspoortcontrole van luchthaven Sjeremetjevo stonden drie agenten Navalny op te wachten om hem aan te houden, zo was live te zien op het internetkanaal Dozjd. Een verslaggeefster daarvan was met Navalny meegevlogen vanuit Berlijn. Dozjd toonde dramatische beelden, waarop Navalny zijn echtgenote Joelia nog een laatste keer kust en dan met de agenten meeloopt.

Even ervoor kreeg Navalny nog de kans iets voor de camera’s te zeggen. Hij bood zijn excuses erover aan aan de andere passagiers, dat vanwege hem het vliegtuig van luchthaven Vnoekovo was omgeleid naar Sjeremetjevo.

En toen brak hij los: ,,Dit (de omleiding, red.) toont de onkunde van de Russische autoriteiten. Dit is een regime van dieven’’, zei Navalny. ,,Maar ik ben heel blij dat ik weer terug ben, het is beste dag van de afgelopen vijf maanden. Dit is mijn thuis. Ik ben niet bang. Ik roep u ook op niet bang te zijn.’’

Intussen stond op Vnoekovo aan de zuidwestkant van de Russische hoofdstad een menigte van enkele honderden aanhangers en journalisten de komst van Navalny daar af te wachten. Maar de autoriteiten stonden dat nauwelijks toe. De sfeer werd grimmig toen geharnaste leden van de mobiele eenheid mensen de terminal uitdreven en ze bekneld kwamen te zitten.

,,Ik ben geen aanhanger van zijn beweging’’, zei Vitali Bovar (29), lid van de stadsraad van Sint-Peterburgs die zaterdagavond speciaal naar Moskou is gekomen. ,,Maar ik wil hem mijn aanwezigheid wel steun betuigen.’’

De enorme veiligheidsmaatregelen en beperkingen die de autoriteiten de aanhangers en de pers hebben opgelegd, duiden op nervositeit bij de macht rond over de teurgkeer van Navalny. ,,Ze liegen als ze zeggen dat hij niks voorstelt’’, aldus Bovar.

De directe arrestatie verwachtte hij van tevoren al. Maar volgens Bovar heeft de hardnekkigste tegenstander van president Vladimir Poetin de wind in de zeilen gekregen, doordat hij een vergiftiging in augustus heeft overleefd en nu weer terugkomt naar Rusland. ,,Hij is enorm moedig en heeft een grote toekomst, want zijn positie is nu versterkt. In het buitenland, maar ook hier in Rusland kennen veel meer mensen hem nu.’’

_{Tekst gaat verder onder de foto.}

Daarom voorziet Bovarj grote politieke veranderingen in de nabije toekomst. ,,Als er eerlijke verkiezingen komen, is Poetin binnen twee of drie jaar verdwenen’’, bluft de jonge politicus. Intussen volgt vertraging op vertraging en maakt het vliegtuig van Navalny vreemde manoeuvres. Het voedt de speculaties dat het toestel naar een andere luchthaven uitwijkt.

Dat gerucht wordt waarheid als 25 minuten nadat de vlucht van de Russische prijsvechter Pobeda (‘overwinning’) had moeten landen op de informatieborden ineens ‘landt op Sjeremetjevo’ verschijnt. Gelaten nemen de supporters van Navalny het tot zich. Ze hadden een soortgelijke truc van de autoriteiten al wel verwacht.

Navalny kan voor drie zaken voor de rechter worden gebracht. Hij heeft eind december zich niet gemeld bij de Russische reclassering. Dat moest hij periodiek doen, vanwege een voorwaardelijke celstraf van 3,5 jaar, die hij eind 2014 kreeg opgelegd. De straf wordt nu waarschijnlijk omgezet in een reële termijn.

Daarnaast loopt er tegen Navalny een smaadzaak voor het beledigen van een oorlogsveteraan. Eind december toverde het OM ineens een nieuwe beschuldiging tegen de politicus uit de hoge hoed: hij zou voor bijna 5 miljoen euro aan donaties voor zijn anticorruptiefonds in eigen zak hebben gestoken.

De EU-lidstaten Litouwen, Letland en Estland roepen op tot Europese maatregelen tegen Moskou na de arrestatie. De drie Baltische staten noemen de aanhouding volstrekt onacceptabel en eisen onmiddelijke vrijlating, twitterde de Litouwse minister van Buitenlandse Zaken Landsbergis. ,,De EU moet snel handelen en als hij niet wordt vrijgelaten, moeten we overwegen maatregelen op te leggen”, voegde hij eraan toe. Ook Europees president Charles Michel vindt de arrestatie onaanvaardbaar. In een tweet roept hij de Russische autoriteiten op Navalny meteen vrij te laten. 

Ook uit Amerika komt kritiek. Een topadviseur van aankomend Amerikaans president Biden vindt de arrestatie van de Russische oppositieleider Navalni door de Russen een schending van de mensenrechten. Deze ‘aanvallen’ van de Russische machthebbers in het Kremlin zijn ook een belediging voor het Russische volk dat wil dat hun stem wordt gehoord, twittert de toekomstige Nationaal Veiligheidsadviseur Jake Sullivan.

De Rus werd meteen na zijn terugkeer in Rusland aangehouden, na een verblijf van vijf maanden in Duitsland na een vergiftiging vorig jaar. Volgens Sullivan moeten “de daders van de schandelijke aanval op zijn leven ter verantwoording worden geroepen”.

Navalny vloog vanuit Berlijn naar Moskou, nadat hij in augustus vergiftigd was op een binnenlandse Russische vlucht. Hij overleefde de aanslag en werd in comatueuze toestand naar Duitsland overgebracht, waar hij de afgelopen maanden herstelde.