Mini-migratietop: niks opgelost, leiders ruziënd verder

Niemand minder dan de kersverse Italiaanse premier Giuseppe Conte gooide vanmiddag bergen olie op het vuur, door direct aan te koersen op een knallende ruzie met Polen, Hongarije, Tsjechië en Slowakije. Hij wil financiële sancties tegen deze vier wegens hun pertinente weigering migranten uit het onder de voet gelopen Italië op te nemen.

De Franse president Macron steunt Conte, maar ligt op zijn beurt hopeloos overhoop met diens extreemrechtse rechterhand en minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini. De reden: het Frans/Spaanse plan om opvangcentra in Italië op te richten en zo te voorkomen dat migranten verder Europa in reizen.

,,Als het arrogante Frankrijk denkt Italië te transformeren tot vluchtelingenkamp van heel Europa, misschien in ruil voor een paar euro fooi, dan vergist het zich grotelijks”, aldus Legaleider Salvini. ,,Macron maakt van zijn land een kandidaat om publieke vijand nummer één van Italië te worden”, aldus ook M5S-leider Luigi di Maio. Macron sloeg stevig terug: ,,Wij hebben van niemand lessen te krijgen. Frankrijk heeft vorig jaar het tweede grootste aantal vluchtelingen opgevangen.”

Merkel was vanavond de eerste die naar buiten kwam, maar ook haar probleem – het ultimatum van haar minister van Binnenlandse Zaken Horst Seehofer, die per 1 juli elders geregistreerde asielzoekers bij de Duitse grens wil stoppen en terugsturen – is niet opgelost. Merkel blijft de komende dagen proberen, in bilaterale contacten, via de telefoon en op de christendemocratische partijbijeenkomst donderdag, alsnog de medewerking van die ‘ontvangstlanden’ te krijgen.

Ze sprak van ‘een zeer goede bijeenkomst’, waarop de aanwezige lidstaten het eens waren dat illegale migratie moet worden beperkt, de buitengrenzen beter moeten worden beschermd en ‘iedereen voor iedereen verantwoordelijk is’. Twee open deuren dus en een conclusie die ze enkel kan trekken omdat de Oost-Europeanen niet mee aan tafel zaten: zij willen juist geen verantwoordelijkheid voor ‘andermans’ migranten.

De nieuwe Spaanse premier Pedro Sánchez was eerlijker. ,,We delen veel ideeën en reflecties, maar er zijn geen gezamenlijke conclusies.” De Maltees Joseph Muscat sprak van ‘enige voortgang’, Macron van ‘een nuttige bijeenkomst’. ,,Positief was dat we ons niet op één aspect hebben gericht, en pushbacks (het zonder meer terugsturen van asielzoekers) en andere juridisch niet verantwoorde oplossingen van tafel zijn.” Macron zei ook de voorgenomen intensievere samenwerking met herkomst- en transitlanden toe te juichen.

Ook de Belg Charles Michel en Luxemburger Xavier Bettel spraken van 'precieze akkoorden met landen buiten Europa' en 'hotspots buiten Europa waaraan nu ook de VN willen meewerken'. Bedien gaven daarmee aan dat Europa steeds sterker overweegt een deel van zijn asielbeleid simpelweg uit te besteden. Ook nauwere samenwerking met Libië kwam vanmiddag opnieuw aan de orde, tot grote woede van mensenrechtenorganisaties volgens wie Europa zich nu al medeschuldig maakt aan mishandeling en verkrachting van migranten in Libische gedetineerdenkampen.

Bij Rutte valt dan het Frans/Spaanse plan om opvangkampen in Italië in te richten weer slecht. Dat neemt immers de aandrang niet weg om toch weer met een gammel bootje de Middellandse Zee op te gaan.

Rechts Europa wrijft zich in de handen: het staat sterker dan ooit om een echt Europees asielbeleid om zeep te helpen voor het er is. Italië stuurt nu al migrantenschepen weg, Fort Europa is geen discussie meer en aankomend EU-voorzitter Oostenrijk en Denemarken houden nog hun plan achter de hand om in Europa maar buiten de EU kampen voor afgewezen asielzoekers in te richten, in afwachting van hun uitzetting. Kers op de taart: de verplichte quotagewijze spreiding van asielzoekers uit aankomstlanden als Griekenland, Italië en Malta is verder weg dan ooit.

Weinig veelbelovend voor de top later deze week: de fricties tussen Commissievoorzitter Juncker en Raadsvoorzitter Tusk. Juncker fietste met zijn minitop dwars door de agenda van Tusk, die donderdag en vrijdag de ‘echte’ EU-top voorzit. Tusk bleef weg op de minitop, en datzelfde deden – uit protest - de leiders van Polen, Hongarije, Tsjechië en Slowakije. Later deze week komen zij wel: Tusk, die eind vorig jaar de verplichte spreiding al als een gepasseerd station afdeed, staat veel dichter bij hen dan Juncker, die nog wel vasthoudt aan solidariteit.

Merkel en Macron, ondanks hun mooie woorden over een geslaagde bijeenkomst, lijken al te capituleren. Ze willen ‘Europese oplossingen’ (Merkel) ‘met respect voor Europese waarden als mensenrechten en rechten van het individu’ (Macron), maar beiden zinspelen ook al op Europese besluiten van desnoods minder dan 28 lidstaten. De volgende top eind deze week wordt er één met een hoofdletter.