Mysterie rond verborgen inscriptie op schilderij ‘De Schreeuw’ eindelijk ontrafeld

Jarenlang werd er gespeculeerd over de herkomst van de nauwelijks zichtbare zin op het wereldberoemde schilderij ‘De Schreeuw’ van de Noorse kunstenaar Edvard Munch. Onderzoekers van het Nationaal Kunstmuseum van Noorwegen hebben het mysterie eindelijk ontrafeld. De woorden zouden door niemand minder dan de kunstenaar zelf op het doek zijn aangebracht.

Buitenlandredactie 22 feb. 2021 Laatste update: 20:32

,,Kan kun være malet af en gal Mand!”, zo staat in het Noors te lezen in de linkerbovenhoek van de originele versie van het werk. Vertaald wordt dat: ,,Kan alleen door een gek geschilderd zijn!” De woorden zijn met het blote oog nauwelijks leesbaar en werden met een potlood op de verf van het doek geschreven, nadat het schilderij voltooid was.

De herkomst van de zin was lange tijd een raadsel. Kunstcritici vroegen zich af of de inscriptie een toevoeging van de kunstenaar zelf of eerder een daad van vandalisme door een verontwaardigde toeschouwer was.

Twijfel

Zonder deze angst en ziekte zou ik als een schip zonder roer zijn geweest.
Edvard Munch

Het originele schilderij dat uit het jaar 1893 dateert, werd onlangs uitgebreid onderzocht ter voorbereiding van een tentoonstelling in het nieuwe Nationaal Kunstmuseum. De onderzoekers van het museum gingen met behulp van nieuwe technologie na of het handschrift gelijkenissen vertoonde met wat Munch in zijn eigen dagboeken en brieven neerpende. Zowel het handschrift op zich als de gebeurtenissen uit die tijd laten er geen twijfel over bestaan: de inscriptie is het werk van Munch zelf, verklaart het museum vandaag in een mededeling.

Het schilderij lokte destijds kritiek uit en wakkerde speculaties aan over de mentale gezondheid van Munch - iets waar de artiest het bijzonder moeilijk mee had, blijkt uit zijn dagboeken. De onderzoekers geloven dat dit hem ertoe aanzette zijn mysterieuze boodschap aan zijn werk toe te voegen.

Een infrarode scan van het schilderij toont de inscriptie in de linkerbovenhoek. "Kan alleen door een gek geschilderd zijn", staat er in potlood geschreven in het Noors. © EPA

Mentale gezondheidsproblemen

Zowel Munch als zijn familie bleven echter niet gespaard van mentale gezondheidsproblemen. Zijn vader en zus vielen beiden ten prooi aan vlagen van depressie. Munch zelf belandde in 1908 in het ziekenhuis na een zenuwinzinking. ,,Zolang ik mij kan herinneren heb ik geleden aan een diep gevoel van angst, dat ik in mijn kunst heb proberen uit te drukken’’, schreef de Noorse schilder. ,,Zonder deze angst en ziekte zou ik als een schip zonder roer zijn geweest.”

‘De Schreeuw’ is een van de bekendste werken in de kunstgeschiedenis en wordt omschreven als een tijdloze uitdrukking van menselijke angst. Munch schilderde er verschillende versies van.