'Nederland gaf steun aan jihadisten in Syrië'

Nederland heeft in Syrië een jihadistische beweging gesteund. Dat blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur en Trouw. Het gaat om Jabhat al-Shamiya die door het Openbaar Ministerie (OM) wordt omschreven als een ‘criminele organisatie met terroristisch oogmerk’.

Buitenlandredactie 10-09-18, 17:26 Laatste update: 20:27

Tussen mei 2015 en voorjaar 2018 steunde Nederland 22 gewapende gematigde groepen in Syrië. Die kregen geen wapens, maar wel voor ruim 25 miljoen euro aan auto's (313 in totaal), voedsel, medicijnen, communicatieapparatuur, tenten, uniformen en trainingen.

Welke groep hulp kreeg bleef geheim. Volgens Buitenlandse Zaken 'in verband met de veiligheid van de betrokken partijen'. Het kabinet wilde met de steun voorkomen dat de gematigde oppositie werd gemarginaliseerd en er een alternatief bleef voor extremistische groepen.

Volgens Nieuwsuur en Trouw zijn aan Jabhat al-Shamiya onder meer uniformen en pick-uptrucks geleverd. Het OM noemt de groepering ‘salafistisch en jihadistisch’ en strevend naar ‘de oprichting van een kalifaat’.

Strijders van Jabhat al-Shamiya vochten eerder dit jaar mee aan de zijde van Turkije toen dat land de Noord-Syrische regio Afrin aanviel. In de Tweede Kamer was er scherpe kritiek op dat offensief van Turkije, dat zich richtte tegen tegen de Syrisch-Koerdische milities.

Ernstige mensenrechtenschendingen

Trouw en Nieuwsuur spraken met circa honderd Syrische rebellen en identificeerden behalve Jabhat al-Shamiya nog vijf gewapende groepen die Nederlandse hulp kregen. Uit het onderzoek blijkt dat deze groepen samenwerkten met extremistische groepen en ernstige mensenrechtenschendingen pleegden.

De door Nederland gesteunde groepen moesten aan een aantal criteria voldoen. Zij moesten onder meer samenwerking met extremistische groepen uitsluiten en zich houden aan het humanitair oorlogsrecht. De Tweede Kamer is in januari vertrouwelijk op de hoogte gesteld van groepen die geen hulp meer ontvangen omdat zij niet meer aan deze voorwaarden voldeden.

Het OM vervolgt op dit moment een Nederlandse man omdat hij heeft deelgenomen aan Jabhat al-Shamiya. Volgende maand staat hij terecht, aldus Trouw en Nieuwsuur.

Driss M.

Eerder werd de Nederlandse Syriëganger Driss M. (42) uit Pijnacker al veroordeeld tot drie jaar cel, waarvan één jaar voorwaardelijk, omdat hij zich had aangesloten bij Jahbat al-Shamiya. Tijdens de rechtszitting verklaarde M. zelf dat hij deel uitmaakte van de organisatie. De rechtbank oordeelde niet goed vast te kunnen stellen wat wel en niet waar is in de verklaringen van M., maar acht bewezen dat hij naar Syrië is gegaan voor de jihad en daarmee voorbereidingen trof om mensen te vermoorden.

Steun stopgezet

Martijn van Helvert on Twitter
Met ⁦@PieterOmtzigt⁩ 6 maal schriftelijke vragen gesteld over dit onderwerp. Morgen vraag ik een debat aan in de Kamer. Waarom wilde NL destijds steun geven aan de oppositie en wisten we wel wie dat waren? #Syria https://t.co/PkyEMsGfmZ

Het kabinet zette dit voorjaar de steun stop aan Syrische rebellen die met geweld president Assad ten val proberen te brengen. Zondagavond werd bekend dat ook de financiële steun aan hulpverleners (Witte Helmen), politie en lokaal bestuur in handen van de oppositie wordt gestaakt, omdat die op het punt staat te capituleren voor het leger van Assad. Steun aan de oppositie is niet langer mogelijk en zinvol, concludeerden de ministers Stef Blok (Buitenlandse Zaken, VVD) en Sigrid Kaag (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, D66).

De beide ministers zijn 'teleurgesteld' dat de hulp weinig heeft teweeggebracht. Ze kijken met lede ogen naar de nederlaag die zich voor de Syrische oppositie aftekent, omdat ze niet geloven dat die duurzame vrede inluidt.

De Tweede Kamer zette de afgelopen jaren meermaals vraagtekens bij de Nederlandse miljoenensteun. Vooral de CDA-fractie bleef het kabinet bestoken met vragen, maar kreeg nooit duidelijk antwoord waar het geld precies aan was besteed. Het kabinet stelde dat het om staatsgeheime informatie ging.

Tweede Kamer geschrokken

De Tweede Kamer is geschrokken van de onthulling. Regeringspartij CDA wil het kabinet erover aan de tand voelen.

CDA'er Martijn van Helvert verzucht ongeduldig dat hij het kabinet al zes keer officieel heeft gevraagd naar de hulp aan Syrische oppositiegroepen. Hij en zijn fractiegenoot Pieter Omtzigt klagen dat het kabinet alles geheim verklaart, terwijl de Kamer ,,wil kunnen controleren wat de regering gedaan heeft''.

Hoe heeft dit kunnen gebeuren na alle waarschuwingen van de Kamer?
Sjoerd Sjoerdsma, Parlementariër D66

Coalitiegenoot D66 vindt de onthulling van Nieuwsuur en Trouw ,,schrikbarend!'' ,,Hoe heeft dit kunnen gebeuren na alle waarschuwingen van de Kamer?'', vraagt parlementariër Sjoerd Sjoerdsma zich af.

PVV-leider Geert Wilders ziet in het nieuws reden het kabinet Rutte III om te dopen tot het kabinet ,,Terreur I''. ,,De Nederlandse regering steunt terroristen in het buitenland en laat ze vrij rondlopen in het binnenland.''

De SP hield zijn hart al vast en wilde nooit van steun aan de rebellen weten. Nu heeft minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken ,,weer wat uit te leggen'', stelt Kamerlid Sadet Karabulut.