Nieuwe president Iran wil 'interactie met de wereld', maar niet met de VS

De 60-jarige opperrechter Raisi volgt op 3 augustus de pragmatische Hassan Rohani als president op. Raisi, een beschermeling van geestelijk leider ayatollah Ali Khameini, haalde 62 procent van de bijna 29 miljoen stemmen.

Op de eerste persconferentie na zijn verpletterende verkiezingswinst afgelopen vrijdag nam Raisi een voorschot op zijn buitenlandbeleid. ,,Iran wil interactie met de wereld’', zei Raisi. ,,Het verbeteren van de relatie met onze buurlanden in de regio wordt de prioriteit van mijn regering.”

Het door sjiitische geestelijken bestuurde Iran heeft een gespannen relatie met de golfstaten in het Midden-Oosten, waar soennitische families aan de macht zijn. Raisi wil de relatie met onder meer rivaal Saoedi-Arabië verbeteren.

Teheran ligt ook overhoop met de Verenigde Staten en Israël, die willen voorkomen dat de Iraniërs straks nucleaire wapens kunnen produceren.

De VS, Iran en grote mogendheden sloten in 2015 een deal over het atoomprogramma van Teheran. Daarin is afgesproken dat Iran de eigen nucleaire activiteiten aan banden zou leggen in ruil voor verlichting van economische sancties.

Dat ging al na enkele jaren mis toen de toenmalige Amerikaanse president Donald Trump een streep haalde door die afspraken, die volgens hem niet ver genoeg gingen. Het vertrek van Trump maakte de weg vrij voor nieuwe onderhandelingen over het herstel van die nucleaire deal.

Raisi zei op zijn persconferentie een voorstander te zijn van onderhandelingen, zolang die in het landsbelang zijn. ,,Onderhandelen om het onderhandelen staan we niet toe. Elke vergadering moet resultaat opleveren.”

Bovendien weigert de verkozen president concessies te doen aan het Iraanse programma voor ballistische raketten. ,,Daar valt niet over te onderhandelen’', zei Raisi.

Hij roept wel de VS op de eerdere deal te respecteren. ,,Amerika moet onmiddellijk terugkeren naar de deal en alle sancties tegen Iran opheffen.’'

De hardliner weigert de Amerikaanse president Joe Biden te ontmoeten. Ook niet als de Amerikanen de sancties zouden opheffen.

Bronnen rond het atoomoverleg zijn ondanks de regeringswissel in Teheran optimistisch over de uitkomst van de atoomonderhandelingen in Wenen. Ook de feitelijke leider van Iran, ayatollah Ali Khameini, zou een nieuwe nucleaire deal willen om zijn land te verlossen van de zware economische strafmaatregelen.

Perssecretaris Jen Psaki van het Witte Huis zei maandag dat de VS geen diplomatieke betrekkingen hebben met Iran. Ook zijn er geen plannen voor een ontmoeting tussen de leiders. ,,Dus het is onduidelijk of er daadwerkelijk iets is veranderd op dat front.”

Ze voegde eraan toe dat Biden de Iraanse Khameini als de hoogste leider beschouwt. ,,Dat was het geval vóór de verkiezingen; het is vandaag het geval; het zal waarschijnlijk ook in de toekomst het geval zijn.”

Ingewijden zeggen tegen The New York Times dat er nog wel een aantal struikelblokken zijn. Zo eisen de Iraniërs naar verluidt een geschreven garantie dat een toekomstige Amerikaanse president de deal niet gewoon weer in de prullenbak gooit, zoals Trump deed.

Een Amerikaanse functionaris noemde dat een ‘redelijk klinkende eis’, die politiek onhaalbaar is omdat ‘geen enkele echte democratie’ zoiets kan garanderen.

Raisi werd voor het eerst live op televisie geconfronteerd met zijn rol bij de massa-executie van politieke gevangenen in 1988, tegen het eind van de oorlog tussen Iran en Irak. Naar schatting vijfduizend mensen werden geëxecuteerd.

Raisi ging daar niet nader op in. Hij zei alleen: ,,Ik ben er trots op dat ik altijd de mensenrechten heb verdedigd.’’

Bekijk onze meest bekeken nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: