Nieuwe verkiezingen in Duitse deelstaat na politieke storm over samenwerking met AfD

De verkiezingen vinden plaats op 25 april 2021, melden Duitse media. In afwachting daarvan zal de voormalige minister-president Bodo Ramelow (Die Linke) op 4 maart opnieuw verkozen worden als leider van een overgangsregering. De christendemocraten van de CDU weigerden tot nu toe een minderheidsregering met Die Linke te ondersteunen (deze socialistische partij komt voort uit de communistische partij in het DDR-tijdperk en nam nooit afstand van de ‘onrechtstaat, red.) maar zwichtten. 

Voorafgaand aan het akkoord over nieuwe verkiezingen, sloten de vier partijen een zogenoemd ‘stabiliteitspact’ waarbij ze afspraken dat de AfD bij politieke beslissingen in de deelstaat niet de doorslag geeft. 

Dat laatste gebeurde twee weken geleden wél. Dankzij de stem van AfD-leider Björn Höcke persoonlijk won de liberale Thomas Kemmerich (FDP) in de derde verkiezingsronde van de zittende socialistische premier en gedoodverfde winnaar Bodo Ramelow (Die Linke). Naast de stem van de extreemrechtse Höcke, kreeg de liberaal de steun van zijn FDP-fractie en de regionale CDU. Dit tot ontsteltenis van de partijleiding in Berlijn. Op samenwerking met de AfD rust binnen de gevestigde partijen in Duitsland een taboe. 

Kemmerich beloofde dat er ‘geen samenwerking’ met de AfD zou zijn en hoopte op samenwerking met alle democratische partijen. ,,We zullen ons verzetten tegen de AfD-politiek en zullen Höcke niet toestaan ​​dat hij de democratie verder beschadigt. Ik wil bewijzen dat de AfD geen rol speelt in ons beleid.’’

Zijn weigering tot samenwerking met de AfD bemoeilijkte het vormen van een nieuwe deelstaatregering. De FDP wilde ook niet samenwerken met de AfD, de CDU evenmin. De partijen Die Linke, de SPD en de Groenen verloren de meerderheid bij de deelstaatverkiezingen, eind oktober.   

Eén dag na zijn verkiezing tot premier verklaarde Kemmerich zijn ambt alweer ter beschikking te zullen stellen. Dit vanwege grote politieke verontwaardiging in Duitsland over de manier waarop hij werd verkozen: met steun van AfD-leider Höcke himself die van een Duitse rechter gewoon fascist genoemd mag worden. Met zijn opstappen wilde Kemmerich de ‘smet’ wegnemen die sinds zijn verkiezing aan het premiersambt in Thüringen kleeft.

Twee dagen later diende Kemmerich zijn ontslag in. Dat deed hij na crisisoverleg van de grote coalitie van christen- en sociaaldemocraten in Berlijn. De ‘GroKo” zoals de coalitie wordt genoemd, riep de deelstaat ook op om zo snel mogelijk nieuwe verkiezingen uit te schrijven. 

Bondskanselier Merkel noemde de steun van de regionale fractie ‘onvergeeflijk’ en ‘een breuk met de basisovertuigingen’ van de partij. ,,Dit resultaat moet worden teruggedraaid”, reageerde de bondskanselier vanmorgen vanuit Zuid-Afrika waar ze op staatsbezoek is.

CDU-partijleider Annegret Kramp-Karrenbauer veroordeelde de samenwerking met de AfD scherp en eist nieuwe premiersverkiezingen. ,,De beslissing van de CDU om zich tegen ons advies in niet te onthouden van stemming in de derde ronde, was fout.’’ De CDU kan volgens haar geen deelstaatpremier ondersteunen die bij het nemen van beslissingen is aangewezen op AfD-stemmen. ,,Dat verbiedt ons besluitvormingsproces in de partij,” zei ze. 

De CDU-afdeling in Thüringen legde de kritiek van de partijleider naast zich neer. Pas nadat bondskanselier Angela Merkel zich met de zaak had bemoeid, veranderden de christendemocraten in de deelstaat van koers. De bemoeienis van Merkel, die tussenbeide kwam terwijl ze op zakenreis in Zuid-Afrika was, wees volgens Duitse media al op een ‘autoriteitsprobleem’ van Kramp-Karrenbauer als partijvoorzitter. ,,Normaliter reageert de bondskanselier niet vanuit het buitenland in zaken zoals deze’’, luidde het. 

Twee dagen later verklaarde Annegret Kramp-Karrenbauer het voorzitterschap van haar partij tegen de zomer te zullen opgeven. ‘Akk’, zoals de partijvoorzitter en minister van Defensie in de media wordt genoemd, zei ook geen bondskanselier meer te willen worden. 

Ze voerde afgelopen week gesprekken met vier kandidaten voor het partijvoorzitterschap. Slechts één van hen maakte wereldkundig dat hij kandidaat is: Norbert Röttgen, voorzitter van de Buitenlandcommissie in de Bondsdag en voormalig minister van Milieu. De andere drie potentiële opvolgers zijn voormalig fractievoorzitter  Friedrich Merz, gezondheidsminister Jens Spahn en de minister-president Armin Laschet van de deelstaat Noordrijn-Westfalen. Hun kandidatuur deed in politiek Duitsland stof opwaaien. Niet alleen omdat het om vier mannen gaat maar ook omdat ze allemaal uit Noordrijn-Westfalen komen.