Noodtoestand in Amerikaanse steden na felle protesten: ‘Ik vecht hetzelfde gevecht als mijn grootouders’

Agent Derek Chauvin is net aangehouden op verdenking van doodslag als Onni Adams (20) met haar vuist in de lucht op een standbeeld voor de federale rechtbank van New York staat. Ze scandeert de laatste woorden van de zwarte man die de druk van de knie van Chauvin niet overleefde, George Floyd. ‘Ik kan niet ademen’, herhaalt ze keer op keer, in koor met met mede-demonstranten die beneden op het plein staan.

De arrestatie maakt hen geen greintje minder woedend. Vertrouwen in het rechtssysteem hebben ze niet na al die jaren waarin zelden een Amerikaanse politieman verantwoordelijk is gehouden voor de onnodige dood van arrestanten of getuigen. ,,Ze gaan hem strafvermindering geven,” roept een man met een megafoon voor zijn mond.

,,Als ik dit gedaan had, was de aanklacht vast wel moord met voorbedachte rade geweest. Wat maakt hem speciaal?” Onni Adams vergelijkt de arrestatie met soul food, veel gegeten in zwarte gemeenschappen. ,,Die keuken komt voort uit de kliekjes die onze voorouders kregen. Alleen het allernoodzakelijkste, meer geven ze ons nooit. Nu weer: de arrestatie van één persoon.”

Ook elders in het land gaat de opstand door na de aanhouding van Chauvin. In Washington gaat het Witte Huis op slot, omdat drommen demonstranten voor het hek staan. Het CNN-gebouw in Atlanta wordt vernield, een politie-auto vliegt in brand. In Minneapolis, gehavend na plunderingen en brandstichtingen, blokkeren boze inwoners vrijdagavond een snelweg. ,,Nog drie te gaan!” roepen ze – ook de drie agenten die toekeken toen hun collega minutenlang op de nek van een bewegingsloze man zat moeten aangepakt worden, vinden ze.

Amerika gaat door een diepe crisis. Het is onrustig in het land. Terwijl de traangaswolken nog in de straten van Minneapolis hangen en een politiebureau uitbrandt, lijkt de president in een tweet met geweld te dreigen. ,,Als het plunderen begint, begint het schieten,” schrijft hij in een bericht over het leger dat klaar staat om Minneapolis onder controle te krijgen.

De sfeer is gespannen op het plein voor de New Yorkse rechtbank. Een enorme politiemacht omringt aan het einde van de middag de diverse groep demonstranten – jong en oud, zwart en wit. Bussen voor arrestanten staan om de hoek klaar. Later op de avond gaat in Brooklyn een politieauto in vlammen op, en slaan agenten op demonstranten in. Kleerkasten in burger werken al in de middag enkele aanwezigen hardhandig tegen de grond omdat ze een weg blokkeren.

Bij elkaar blijven, roept Onni Adams naar haar vriendinnen. Géén gekke dingen doen, en vooral op het trottoir blijven, drukt ze hen op het hart. ,,We moeten overleven om morgen ook nog te kunnen vechten.” De schrik zit er bij vriendin Layla even goed in. ,,Maar als zij een zwarte man vermoorden op straat kan het me niks schelen of ik het verkeer tegenhoud.”

Er wordt hier veel gezucht dat het allemaal nog lang gaat duren, voordat de levens van zwarte Amerikanen evenveel waard zijn als die van witte landgenoten. Sinds in 2014 vergelijkbare rellen en protesten tegen politiegeweld uitbraken, is weinig veranderd, toont de gewelddadige dood van George Floyd. Maar Lorenzo Pace, zeventiger en schrijver van kinderboeken over de geschiedenis van zwarte Amerikanen, blijft geloven dat het kan, verzekert hij in de menigte. ,,Natuurlijk! Als Obama tot president gekozen kan worden, dan is alles mogelijk. Vijftig jaar daarvoor hingen ze ons nog op.”