Wetenschappers denken nog altijd dat het coronavirus van dier op mens is overgegaan. De eerste met het coronavirus besmette mensen waren bezoekers van een grote voedselmarkt in de stad Wuhan. Daar werden vleermuizen, slangen, civetkatten, andere wilde dieren, vissen en zeevruchten in grote getale en vaak onder onhygiënische omstandigheden verkocht.

De slechte hygiëne op de markt, in combinatie met verhalen van besmet geraakte bezoekers, versterkte het vermoeden dat het virus op de markt is ontstaan. Nu blijkt dat deze markt ‘slechts’ als ‘een superverspreider’ fungeerde, waarbij een bezoeker het virus waarschijnlijk heeft overgebracht op andere bezoekers. „De markt blijkt nu een van de slachtoffers van het virus te zijn”, zegt Gao Fu, de directeur van Chinese Centrum voor Ziektecontrole.

Monsters van dieren die op de markt te koop werden aangeboden, testten negatief op het coronavirus, zo blijkt uit de recente studie. ,,Ik heb niets gezien waardoor ik als onderzoeker het gevoel krijg dat deze markt de oorsprong van het virus is”, constateert Colin Carlson, bioloog en infectieziektenexpert aan de Georgetown University in gesprek met Live Science. ,,Dit is een virus van dierlijke oorsprong dat de sprong naar de mens heeft gemaakt. Misschien via vleermuizen. Misschien via een ander dier, of vee. We hebben nog geen informatie over hoe en waar. Dat kost tijd.” Carlson verwijst naar het onderzoek naar de oorsprong van SARS, dat pas in 2017 werd gepubliceerd, ongeveer vijftien jaar na de uitbraak van het virus.

Uit een wetenschappelijke studie blijkt dat een persoon die op 1 december symptomen van het virus vertoonde, de eerst bekende besmette patiënt was. In tegenstelling tot veel andere mensen die tot de eerste groep patiënten behoorden, was hij niet op de beruchte vismarkt geweest. Ook dit versterkt vervolgens wetenschappers het idee dat het virus elders is ontstaan.

Het uitsluiten van de vismarkt als originele bron heeft als gevolg dat het nabijgelegen laboratorium, het Wuhan Instituut voor Virologie, mogelijk nog meer onder een vergrootglas komt te liggen. De wildste verhalen over dit instituut doen al een tijdje de ronde, bijvoorbeeld dat een vleermuizenvirus daar werd onderzocht en door een besmette medewerker per ongeluk is verspreid.

Vooral in de Verenigde Staten worden al maanden vraagtekens geplaatst achter het Chinese verhaal. De Amerikaanse president Donald Trump stelt dat hij ‘overtuigend bewijs‘ onder ogen heeft gehad waaruit blijkt dat het coronavirus afkomstig is uit het laboratorium in de Chinese stad Wuhan. Tot grote ergernis in China bleef hij het virus nadrukkelijk ‘China- of Wuhan-virus’ noemen.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie duiden alle beschikbare bewijzen over het coronavirus in elk geval op een dierlijke herkomst. Wel blijft het volgens WHO onmogelijk om de precieze bron van het virus te achterhalen. Eerder werd al geopperd dat vleermuizen of schubdieren de bron waren, maar daarvoor is nooit concreet bewijs gevonden. Stephen Turner, professor microbiologie aan de Monash University in Melbourne, zegt tegen The Guardian dat het virus waarschijnlijk afkomstig is van vleermuizen.

De Amerikaanse inlichtingengemeenschap heeft vastgesteld dat het virus in elk geval niet door mensen is gemaakt of genetisch gemodificeerd. De inlichtingendiensten doen verder onderzoek naar de oorsprong van het virus. Daaruit moet blijken of de uitbraak ontstond door contact met besmette dieren of dat die een gevolg was van een ongeluk in het laboratorium in Wuhan.

Het achterhalen van de oorsprong en het opsporen van patient zero is belangrijk omdat het cruciale informatie kan opleveren over de genetische opbouw van het virus en mogelijke mutaties. Dat kan leiden tot een vaccin.