Net als de Nederlandse kruisers de Ruyter en Java zijn ook de Britse schepen HMS Exeter en HMS Encounter vrijwel compleet verdwenen van de zeebodem. De schokkende ontdekking werd gedaan door het Nederlandse team dat afgelopen twee weken in Indonesië was om een laatste eerbetoon te brengen aan de nationale zeeheld Karel Doorman en de andere opvarenden die tijdens de slag in de Javazee in 1942 het leven lieten.

Het Britse ministerie bevestigt dat er nog twee schepen vrijwel zijn verdwenen. Het gaat om de HMS Electra en de Amerikaanse onderzeeër Perch. Alle vier schepen zonken tijdens operaties in de Javazee in 1942.

Afschuw
Het Britse ministerie van Defensie reageert met afschuw op het nieuws dat ook hun schepen slachtoffer zijn geworden van gewetenloze bergers. ,,Een militair oorlogsgraf moet onder alle omstandigheden met rust worden gelaten,'' zegt woordvoerster Emma Carr. De Britten hebben de Indonesische autoriteiten om opheldering gevraagd.

Het is in deze regio niet voor het eerst dat wrakken worden geplunderd. Dat gebeurde ook al bij de Britse slagschepen Repulse en Wales die in december 1941 vergingen voor de kust van Maleisië. En met het Australische oorlogschip Perth, dat in 1942 zonk tijdens de Slag in de Straat van Soenda.  

Eerdere schendingen
Ook Nederland kreeg al eerder te maken met grafschennis in Azië. Dat gebeurde bij de Nederlandse onderzeeboot O-16, eveneens voor de kust van Maleisië. De O-16 liep op 15 december 1941 op een mijn en zonk met tientallen opvarenden aan boord.  

Het schandaal met de illegaal geruimde oorlogswrakken in Javazee komt voor Indonesië op een pijnlijk moment naar buiten. Precies een jaar geleden sprak Indonesië samen met de Verenigde Staten, Engeland en Australië op een conferentie af om de zeemansgraven beter te beschermen en te behouden.

Museum
Er werd zelfs afgesproken dat er een museum geopend zou worden met daarin een permanente tentoonstelling over alle zeemansgraven in de regio. Dit om ook de bevolking meer bewustzijn bij te brengen over de historische en emotionele belang van de oorlogswrakken. Het is onduidelijk wanneer de Nederlandse en Britse wrakken zijn geruimd en of dat met of zonder medeweten van de Indonesische autoriteiten is gebeurd.

Ook als het illegaal is gebeurd is het volgens maritiem historicus Jaap Anten moeilijk te zeggen in hoeverre Indonesië hiervoor verantwoordelijk is te houden. ,,Heel veel gebieden staan niet onder controle van de kustwacht. En waar dat wel zo is, is het nog maar de vraag of de kustwacht de taak had om die schepen te beschermen. Dat werkt in die regio's echt anders dan hier.''  

Volgens Anten ligt het niet voor de hand dat Indonesië ermee heeft ingestemd om de oorlogsschepen te ruimen. ,,Dat is onlogisch omdat op de Nederlandse schepen ook Indonesiërs werkten. Het zijn dus ook hun oorlogsgraven die hier zijn geschonden.''