Protesten Beiroet: ruim 100 gewonden na inzet traangas, ministerie bestormd

Vanmiddag verzamelden ongeveer 5000 demonstranten zich op het Plein der Martelaren tussen de haven en het centrum van de stad om te rouwen en te protesteren. Zij demonstreren tegen de manier waarop de regering de grootste explosie in de geschiedenis van Beiroet heeft aangepakt. Ze beschuldigen de politieke elite van wanbeleid. Door de enorme ontploffing afgelopen dinsdag kwamen bijna 160 mensen om het leven en raakten zeker 6000 mensen gewond. Een groot deel van de stad ligt in puin.

De politie zette traangas in om de demonstranten te verspreiden, de betogers gooiden op hun beurt stenen naar de politie. Volgens het Libanese Rode Kruis vielen bij de schermutselingen zo'n 100 gewonden, meer dan 30 van hen moesten naar een ziekenhuis. Die ziekenhuizen liggen nog overvol met gewonden van de ontploffing van dinsdag.

Een groep van zo'n 200 demonstranten slaagde er in het ministerie van Buitenlandse Zaken te bereiken en binnen te dringen. Onder hen was een groep voormalige legerofficieren. Zij stelden dat het gebouw het ‘hoofdkwartier van de revolutie’ zal worden. De gepensioneerde officier Sami Ramah las een verklaring voor op de trappen van het gebouw:.,,Deze regering moet opstappen", zei hij onder meer.

De demonstranten riepen ook slogans als ‘het volk wil de val van het regime’ en droegen spandoeken met teksten als ‘Ga weg, jullie zijn allemaal moordenaars’. ,,We willen een waardige toekomst. We willen niet dat het bloed van de slachtoffers van de explosie wordt verspild”, aldus een van de demonstranten. ,,De opstand en revolutie gaat door,” zei een ander. ,,President Michael Aoun, regeringsleider Hassan Diab en de hele politieke leiding zijn verantwoordelijk voor de ramp.”

Inmiddels wordt steeds meer duidelijk over de toedracht van de ramp. Zo blijkt dat in dezelfde opslagplaats in Beiroet waar 2750 ton ammoniumnitraat lag opgeslagen,  ook tientallen zakken met vuurwerk stonden. Het ontbranden van dat vuurwerk kan er mogelijk toe hebben geleid dat de grote hoeveelheid chemicaliën is geëxplodeerd.

Deze beschuldiging, geuit door onder meer een voormalige havenmedewerker tegenover de Britse krant The Guardian, is olie op de golven van protest tegen het falend beleid van de overheid. Protest dat vandaag een nieuw hoogtepunt zal bereiken met grote demonstraties in de Libanese hoofdstad. De inwoners kunnen er niet over uit dat het gevaarlijke materiaal jarenlang zo dicht bij woonwijken lag opgeslagen ondanks aanhoudende waarschuwingen voor het enorme risico. 

Afgelopen dinsdag ging het mis. Het goedje explodeerde met ongekende kracht, vaagde het helen havengebied weg en richtte ook grote schade aan in andere delen van Beiroet. Ten minste 155 mensen kwamen daarbij om het leven, onder wie de echtgenote van de Nederlandse ambassadeur. Meer dan 5000 mensen liepen verwondingen op, 300.000 raakten dakloos. De autoriteiten in Beiroet zoeken nog altijd naar vermiste mensen. Het gaat volgens een medewerker van het Libanese ministerie van Volksgezondheid om zeker zestig personen.

Volgens Yusuf Shehadi, een gewezen havenfunctionaris, kreeg hij van de Libanese strijdkrachten de opdracht om de grote hoeveelheid ammoniumnitraat op te slaan in loods 12, ondanks protesten van overheidsinstanties die dat onverantwoord vonden. ,,We deden er ook jarenlang ons beklag over’’, aldus Shehadi die tot afgelopen maart in de haven werkte. In die maand emigreerde hij naar Canada om daar een nieuw bestaan op te bouwen. ,,Elke week kwamen douanebeambten en ambtenaren van instanties langs die moeten toezien op veiligheid. Het leger bleef echter herhalen dat het geen andere plek had voor opslag. Iedereen wilde de baas spelen maar niemand hakte de knoop door’’, zegt de gewezen havenfunctionaris. Terwijl er ook nog eens vuurwerk in dezelfde loods lag. Dat was in 2009 en 2010 in beslag genomen door de douane en werd afgeleverd met een vorkheftruck. 

,,Het ging om 30 tot 40 grote nylon zakken’’, aldus Shehadi. ,,De zakken lagen vlakbij de ingang. Ik maakte telkens weer bezwaar, omdat het niet veilig was. Het was ook nog een vochtige ruimte, dus er had elk moment een ramp kunnen plaatsvinden. De havenmedewerkers hebben die chemicaliën daar niet geplaatst. Het is de overheid die een wandaad op zijn geweten heeft.”

Niet alleen Shehadi, maar ook een andere bron bevestigde in de Libanese media de aanwezigheid van vuurwerk in de loods. Ook circuleren foto's en video’s van de opslagruimte op sociale media, waarop te zien is dat er dikke rook, witte flitsen en rood vuur uit ramen van het langwerpige pakhuis komen, dat vlakbij de getroffen graansilo’s ligt. Volgens onderzoekscollectief Bellingcat ligt dit pakhuis tegen het centrum van de explosie aan.

Havenmedewerkers probeerden een toegangspoort van loods 12 te repareren met elektrisch gereedschap, vertelt Shehadi. ,,Ze begonnen daarmee om 17.00 uur. Na 30 minuten zagen ze de rookpluimen. Brandweermensen en overheidspersoneel kwam erop af, maar ze overleden allen. Shehadi gelooft dat de herstelwerkzaamheden de oorzaak van de ramp waren.

Zondag komt hier hopelijk meer duidelijkheid over, wanneer Libanese onderzoekers hun eerste bevindingen zullen delen met het kabinet. De regering plaatste in afwachting hier van al zestien personen onder huisarrest, waaronder de directeur van de haven. Of er een internationaal onderzoek komt, is nog maar de vraag. De Franse president Emmanuel Macron drong daar eerder deze week sterk op aan, maar zijn Libanese tegenhanger Michel Aoun zei gisteren op de staatstelevisie dat hij geen internationaal onderzoek naar de explosie wil. Dat zou de waarheid alleen maar verdraaien, meende hij. Het eigen onderzoek richt zich volgens Aoun op nalatigheid, de mogelijkheid van een ongeluk in de haven óf, opvallend genoeg, op opzet van buitenaf, bijvoorbeeld door de inslag van een raket of de ontploffing van een bom. 

Aoun vertelde ook over de weken voor de explosie, waarin hij op de hoogte werd gesteld van de gevaarlijke chemicaliën ,,Het materiaal lag er al zeven jaar, sinds 2013. Ik wist niet waar het was geplaatst, of hoe gevaarlijk het was.” Hij vertelde dat hij op 20 juli aan legerofficiers de opdracht had gegeven om ‘te doen wat nodig was’. Aoun kon naar eigen zeggen verder geen rol van betekenis spelen omdat hij geen autoriteit had over de haven.