Russische landingsoefeningen, vorig jaar, op de Krim. © EPA

Russische landingsvaartuigen passeren Noordzee: ‘Wat betekent dit? Wat zit er in die schepen?’

Wil Rusland doen geloven dat het in Oekraïne ook een landing vanuit zee voorbereidt? De vraag kan worden gesteld nu Russische ‘landingsschepen’ langs de Nederlandse kust naar het zuiden varen.

Bob van Huet 20-01-22, 13:04 Laatste update: 20-01-22, 17:57

Voor de Nederlandse kust werden gisteren drie Russische schepen ‘begeleid’ door een hydrografisch opnemingsvaartuig en een NH-90-helikopter vanuit Den Helder. Nog drie schepen komen vandaag of morgen voorbij. Ze varen waarschijnlijk naar de Zwarte Zee.

De afgelopen dagen zijn zes Russische marinevaartuigen via de Grote Belt (zeestraat tussen de Deense eilanden Seeland en Funen) onderweg vanuit noordelijke Russische havens. Volgens Britse media behoren drie schepen tot de zogeheten Baltische Vloot en drie tot de Noordelijke Vloot, de machtigste van de vier vloten die deel uitmaken van de Russische marine. Het gaat om twee groepen van drie schepen die leeg zouden zijn maar elk 25 gepantserde voertuigen kunnen vervoeren.

De Korolev, de Minsk en de Kaliningrad zouden specifieke landingsschepen zijn wat volgens specialisten mogelijk kan wijzen op een operatie in de Zee van Azov, een relatief kleine zee onder Oekraïne. Rekening wordt daarom gehouden met een eerder bedacht scenario waarbij de Russen daar het reeds door separatisten gecontroleerde Donbas zouden willen verbinden met het schiereiland De Krim. Oekraïne zou dan een deel van zijn kustlijn kunnen kwijtraken, inclusief de havenstad Mariopoel in het zuidoosten, zo wil die theorie.

_{Tekst gaat verder onder afbeelding}

Niet gebruikelijk

Er varen wel vaker Russische schepen door de Noordzee maar het is niet gebruikelijk dat dit soort vaartuigen wordt verplaatst, aldus defensiespecialist Dick Zandee van het Clingendael Instituut. De Russen hebben hun vloten regionaal goed georganiseerd en elke vloot beschikt over de benodigde capaciteiten. Als ze met die capaciteiten gaan schuiven van de Noordelijke Vloot naar de Zwarte Zeevloot dan zijn ze dus bezig daar bepaalde capaciteiten te versterken. Maar het is altijd de vraag waarom en of die schepen ook daadwerkelijk worden ingezet, benadrukt Zandee. Rusland heeft inmiddels militaire oefeningen op zee aangekondigd waar meer dan 140 schepen en zestig vliegtuigen aan zullen deelnemen. De oefeningen worden in januari en februari gehouden in de Atlantische Oceaan, de Middellandse Zee, de Noordelijke IJszee en de Stille Oceaan. Het Russische ministerie van de Defensie stelt dat er circa 10.000 militairen aan meedoen. De aankondiging komt in tijden van hoog opgelopen spanningen tussen het Westen en Rusland vooral over Oekraïne.

,,De Russen geven hiermee zeker signalen af maar dit kan ook een oefening zijn voor de Russische marine. Die recente versterkingen in Belarus voor militaire oefeningen zou je ook zo kunnen interpreteren. De vraag blijft natuurlijk wat erachter zit. Is het de voorbereiding van iets of is het bedoeld om de politieke druk nog verder op te voeren?”

De Russen geven hiermee zeker signalen af maar dit kan ook een oefening zijn voor de Russische marine
Dick Zandee, Clingendael Instituut

De schepen varen in internationale wateren en dat staat ze vrij. Dat Nederland poolshoogte gaat nemen is ook normaal. Zandee: ,,Dit is klassiek verkennen, zoals we vroeger met de Orions (maritieme patrouillevliegtuigen, red.) deden maar die helaas zijn wegbezuinigd. Dat we met een hydrografisch schip gaan kijken doet er niet zoveel toe, dat is geen teken van zwakte.”

^{Lees door onder het kader.}

Blinken: Rusland riskeert spanning Koude Oorlog terug te brengen
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken waarschuwt dat Rusland riskeert de verdeeldheid uit de Koude Oorlog terug te brengen. Dat zou Moskou doen door Oekraïne te bedreigen. Blinken deed zijn uitspraken vandaag in een toespraak in Berlijn bij ministersoverleg met collega’s. Morgen spreekt hij met de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov in Genève.

Blinken herhaalde ook het Amerikaanse standpunt dat Rusland het principe schendt dat naties hun eigen beslissingen kunnen nemen. Rusland eist immers dat Oekraïne niet toetreedt tot de NAVO. ,,Als Rusland die principes ongestraft schendt, zou dat ons allemaal terugvoeren naar een veel gevaarlijker en onstabieler tijd, toen dit continent en deze stad (Berlijn) in tweeën werden verdeeld”, zei hij. ,,Toen de dreiging van oorlog boven ieders hoofd hing.”

De Amerikaanse buitenlandminister noemde de spanningen tussen Oekraïne en Rusland ‘groter dan een conflict tussen twee landen’ en ‘groter dan een botsing tussen Rusland en de NAVO’. ,,Het is een crisis met wereldwijde gevolgen. En het vereist wereldwijde aandacht en actie.”

Navo

Op het militaire hoofdkwartier van de Navo in Brussel wordt ook deze passage tegen het licht gehouden, weet Zandee. ,,Want wat betekent dit? Wat zit er in die schepen? Overigens wordt dat wel duidelijk want de weg naar de Zwarte Zee is nog lang.” Uiteindelijk moeten de schepen langs Gibraltar en door Bosporus (zeestraat in Turkije) waar de Britten en de Turken heel veel maritieme sensoren hebben.

De spanningen tussen Rusland en Oekraïne staan op springen. Europese diplomaten spreken zelfs over de meest spannende week sinds de oorlog in het voormalige Joegoslavië: