Volgens Trump heeft de WHO de ernst van de uitbraak van het virus in China verdoezeld. Het longvirus dook daar in december voor het eerst op in de stad Wuhan. ,,De uitbraak had ingeperkt kunnen worden bij de bron met zeer weinig doden”, zei de president. ,,Zoveel doden zijn veroorzaakt door hun fouten.”

De VN-organisatie heeft ‘gefaald in haar basisplicht’ en moet daarom ‘verantwoordelijk worden gehouden’, stelde Trump. De Amerikaanse bijdrage aan de WHO wordt volgens de president opgeschort in afwachting van een evaluatie van het WHO-optreden in de coronapandemie. De VS zijn verreweg de grootste financier van de WHO, vorig jaar droeg het land zo'n 450 miljoen dollar bij, dat is bijna een vijfde van het totale budget van de gezondheidsorganisatie van de Verenigde Naties. China betaalde over dezelfde periode grofweg 50 miljoen, zeg maar een tiende van de Amerikaanse bijdrage.

Luister naar Bob van Huet over deze aanval van Trump op de WHO in Achter het Verhaal:

Trump dreigde eerder al de geldkraan dicht te draaien. Vorige week verweet hij de gezondheidsorganisatie erg op de hand van China te zijn. De bijdrage van China aan de WHO is de laatste tien jaar verdubbeld, maar nog steeds veel minder dan wat de Amerikaanse belastingbetaler jaarlijks ophoest. De invloed van China in de organisatie is daarentegen onevenredig groot, zeggen critici.

Trump suggereert dat de WHO aan het handje loopt van China. De organisatie was volgens de president veel te mild over de inspanningen van China om het virus aan het begin van de uitbraak in bedwang te houden. Sterker, China werd door de WHO nadrukkelijk geprezen voor de lockdown van Wuhan, een stad met 12 miljoen inwoners.

De Amerikaanse ambassadeur in Nederland, Pete Hoekstra, was tien dagen geleden al opmerkelijk kritisch over de Chinese invloed op de WHO. In een interview met deze krant zei hij: ,,Ze betalen niks. Het zijn landen als de VS en Nederland die dit soort organisaties ondersteunen. Voor een periode van twee jaar betaalt elke Amerikaan gemiddeld iets meer dan 2 dollar per persoon aan de WHO. Hetzelfde geldt voor de Nederlanders. En de Chinezen? Een stuiver. Ik wil ermee zeggen dat wij in het Westen het leeuwendeel betalen van de kosten om de wereld te beschermen tegen epidemieën. Elke dag.’’ Hoekstra zette ook al  vraagtekens achter de vroege complimenten die de WHO heeft uitgedeeld aan China. ,,Wij hebben daar ook vragen over. Dit is iets wat we later onder de loep zullen nemen.”  

Veel waarnemers zijn toch verbijsterd over de politieke aanval van Trump, juist op een moment dat de wereld de handen vol heeft aan het bevechten van een wereldwijde crisis. Craig Spencer, directeur Wereldgezondheid en Noodhulp van Columbia University en directeur van Artsen Zonder Grenzen in de Verenigde Staten had er geen goed woord voor over. ,,Dit is het slechtste besluit ooit van deze president. Dit zal gevolgen hebben voor de hele wereld want de WHO kan niet zonder Amerikaans geld. Hij doet doet dit alleen om de aandacht af te leiden van zijn eigen politieke problemen. Ik heb met de WHO gewerkt in Afrika tijdens de ebolacrisis. Destijds was de respons niet goed en er is zeker ruimte voor verbeteringen binnen de organisatie. Dat gezegd hebbend, de WHO is onze beste hoop in de strijd tegen toekomstige pandemieën. Hun budget is gênant klein. Er zijn ziekenhuizen in New York met meer geld.”

Trumpkenners zien de aanval van Trump als een typische manoeuvre van de president. Met grote woorden wordt een opponent onder druk gezet, met de bedoeling ruimte te scheppen voor een nieuwe deal. Trump heeft namelijk nog niet gezegd dat de Verenigde Staten definitief zullen stoppen de WHO te subsidiëren. De Amerikaanse bijdrage aan het werk van de VN-organisatie die waakt over de wereldgezondheid wordt voorlopig voor twee tot drie maanden opgeschort. In die tijd wil Trump, zegt hij, laten uitzoeken of er binnen de WHO sprake is van ‘ernstig mismanagement’. Eventuele aanpassingen en nieuwe afspraken met de organisatie zal de president dan zeker kunnen gebruiken in de campagne voor zijn herverkiezing. 

Veel commentatoren in de Verenigde Staten begrijpen uit de timing van Trumps kritiek op de ‘falende WHO’ dat de president thuis in grote problemen is gekomen. Want ook Trump wordt herhaaldelijk 'mismanagement’ verweten en dat ook hij heeft gefaald in zijn eigen aanpak van de pandemie. ,,Dit is niet meer dan een transparante poging de aandacht af te leiden van zijn eigen daden en het falen van zijn regering om onze natie voor te bereiden”, aldus Leslie Dach, voormalig coördinator van de strijd tegen ebola op het Amerikaanse ministerie van Volksgezondheid. ,,De WHO is zeker niet foutloos, maar dit besluit gaat onherroepelijk ten koste van de veiligheid van Amerikanen.”

Trump zelf legt de laatste dagen steeds nadrukkelijker de schuld van het coronadrama in eigen land bij anderen. Volgens hem is hij door China en de WHO op het verkeerde been gezet over de werkelijke impact van de epidemie. China zou hebben gesjoemeld met de aantallen besmettingen en de WHO zou veel te vroeg zijn geweest met felicitaties aan het adres van China voor de aanpak van het virus.

Het is ‘niet het moment’ om middelen voor de werkzaamheden van de Wereldgezondheidsorganisatie of die van elke andere humanitaire organisatie in de strijd tegen het coronavirus te verminderen. Dat zei VN-chef António Guterres.

,,Ik ben van mening dat de Wereldgezondheidsorganisatie moet worden gesteund, aangezien deze absoluut cruciaal is voor de inspanningen van de wereld om de oorlog tegen Covid-19 te winnen”, zei Guterres. ,,Nu is het tijd voor eenheid en voor de internationale gemeenschap om in solidariteit samen te werken om het virus en de vernietigende gevolgen ervan te stoppen.”

Eerder ruzieden de ambassadeurs van de Verenigde Staten en China in Nederland al over de WHO. De Amerikaanse ambassadeur Pete Hoekstra kondigde de stappen van Trump al voorzichtig aan. 

Bekijk hieronder al onze video's over het coronavirus: