Vertelt David Attenborough sprookjes in plaats van de harde waarheid?
In zijn nieuwe BBC-serie Dynasties koos David Attenborough er bewust voor om milieuproblemen buiten beeld te houden. Dat levert de nestor van de natuurfilm harde verwijten op. ,,Hij creëert een overvloedige sprookjeswereld die niet meer bestaat.''
De BBC zond gisteravond de eerste aflevering uit van een nieuwe vijfdelige serie van Sir David Attenborough. Die laat de leeuw, chimpansee, tijger, wolf en keizerspinguïn zien in de spectaculaire visuele pracht die we van de maker van Planet Earth, Life en Blue Planet kennen. In de weerbarstige natuur worstelen de koningen van het dierenrijk om te overleven, om hun jongen groot te brengen. Maar hun werkelijk grootste bedreiging - de mens - is in documentairereeks Dynasties niet te zien.
Kijkers haken af op waarschuwingen voor de menselijke destructie van de natuur, verklaart de wereldberoemde filmmaker in een interview met dagblad The Guardian. Attenborough (92) noemt de bedreigingen wel, maar waakt er bewust voor om alarm te slaan en kijkers op hun eigen verantwoordelijkheid voor het milieu te wijzen. ,,Moet je bij elke bedreigde diersoort zeggen: 'let op, ze zijn in gevaar'? Hoe vaak kun je dat doen zonder dat mensen afknappen?'' Zijn films zijn juist bedoeld om kijkers even te laten ontsnappen aan Trump, de brexit en ander negatief nieuws, verklaart hij.
Het leverde hem snoeiharde kritiek op van de bekende Britse zoöloog George Monbiot. ,,David Attenborough pleegt verraad aan de levende wereld die hem dierbaar is'', schreef Monbiot in The Guardian. ,,In het licht van de verbijsterende ineenstorting van de dierenpopulaties is zulk escapisme niet uit te leggen.'' Het Wereld Natuur Fonds waarschuwde twee weken geleden dat de natuur in zo'n schrikbarend tempo verloren gaat dat nu de mensheid zelf wordt bedreigd. In minder dan vijftig jaar tijd is 60 procent van de wilde zoogdieren, vogels, vissen en reptielen op aarde verdwenen.
Door zogenaamd ongerepte natuur te laten zien, scheppen filmmakers als Attenborough een vals beeld van veiligheid en overvloed, betoogt Monbiot. ,,Hun camera stelt ons gerust dat er nog uitgestrekte gebieden zijn waar de natuur floreert. Dat leidt ertoe dat mensen achteroverleunen in plaats van in actie komen.''
Oneens
De Nederlandse natuurfilmer en ecoloog Ruben Smit is het hartgrondig oneens met die kritiek. ,,Als je met een opgeheven vingertje te werk gaat, krijg je een moralistische film waar niemand naar kijkt. Ik geloof erin dat je mensen eerst moet verwonderen. Dan kun je ze wijzen op de waarde van de natuur en wakker schudden: dit staat op het spel.''
Zijn films De Nieuwe Wildernis over de Oostvaardersplassen en Wad, die nu in de bioscoop draait, maakte hij volgens de school van Attenborough. In Wad zijn geen mensen, vissersboten of boorplatformen te zien. Pas aan het eind, in de aftiteling, vertelt hij over de bedreigingen van de Waddennatuur. ,,Dat leverde mij ook kritiek op. Maar ik geloof oprecht dat de boodschap harder binnenkomt als je net negentig minuten ademloos hebt zitten kijken naar mooie beelden. Met anderhalf uur beelden van dode vissen, plasticsoep en zeehondjes die worden doodgeknuppeld, trek je geen kijkers.''
Ook in Wild, de film over de Veluwe die sinds februari in de bioscopen draait, gaat het puur om de dieren. Mensen en zelfs wandelpaden komen in de film niet voor. Dat was knap lastig, zegt filmmaker Luc Enting. ,,Het is bijna onmogelijk om de natuur te filmen zonder de menselijke invloed. Ik heb een ideaalbeeld geschetst.''
Ergens wringt dat wel, erkent hij. ,,Ik zou graag een objectiever beeld laten zien, maar zie daar maar eens geld voor te krijgen. Een goede natuurfilm maken is duur. Dat kreeg ik alleen voor elkaar door in de huid van dieren te kruipen, net als Attenborough. Als zijn films niet zo'n geweldig succes waren, had ik deze bioscoopfilm nooit kunnen maken.''
Ook Smit zou graag een film maken die wél vertelt wat klimaatverandering en gas- en zoutwinning met de Waddenzee doen. Maar daar heeft hij nog geen financiering voor kunnen vinden. Dat verhaal vertelt hij daarom nu als 'nazorg' na zijn filmvertoningen. ,,En we hebben een educatieproject voor kinderen.''
Realiteit
Monbiot, vroeger zelf filmmaker bij de BBC, liep ook steevast tegen een muur als hij voorstelde een documentaire te maken over 'de milieurealiteit'. Maar juist nestor Attenborough, die als belichaming van de Britse omroep wordt gezien, had zijn macht volgens hem moeten aangrijpen om kijkers wél op die realiteit te wijzen.
Overigens wordt Attenboroughs oceanendocumentaire Blue Planet II beschouwd als startpunt van de protestbeweging tegen de plasticsoep, die heeft geleid tot een Europees verbod op wegwerpplastic. Fundamentele problemen als overconsumptie - waar tv-kijkers zelfs iets aan kunnen doen - gaan natuurfilmers volgens Monbiot echter steevast uit de weg. ,,Met dank aan David Attenborough weten veel mensen nu behoorlijk veel over de natuur. Maar zij zijn nog altijd verbijsterend onwetend over wat er met de natuur aan het gebeuren is.''
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Toetsenist Andy Fletcher (60) van Britse band Depeche Mode overleden
Andy Fletcher, toetsenist en mede-oprichter van de Britse band Depeche Mode, is op 60-jarige leeftijd overleden. Dat meldt de band, bekend van hits als People are People, Just Can’t Get Enough en Enjoy the Silence, op Twitter. -
5
Werk jij liever thuis omdat je daar productiever bent? ‘Gaat om meer dan je to-dolijst afstrepen’
Een goede verstandhouding met collega’s, leidinggevenden of klanten maakt je werkdag niet alleen plezieriger, maar zorgt er ook voor dat je meer gedaan krijgt. Mirjam Wiersma, auteur van twee boeken over zakelijk flirten, vertelt hoe je jezelf op de kaart zet en mooie relaties opbouwt met anderen. Deze keer: een intern netwerk. -
PREMIUM
Goedkoop tanken? Volgende week loont het zelfs om 200 kilometer om te rijden
De brandstofprijzen gaan volgende week in Duitsland zo hard omlaag, dat het prijsverschil met wat je bij een Nederlands tankstation betaalt gigantisch wordt. Vanaf woensdag geldt in Duitsland een adviesprijs van 1,72 euro per liter, minimaal 40 cent minder dan in Nederland. Loont het om daarom naar Duitsland te rijden voor een tankbeurt? -
met video
Gouverneur ‘woedend’ over misleidend politieverslag schietpartij Texas
Gouverneur Greg Abbott van de Amerikaanse staat Texas zegt aanvankelijk te zijn misleid over hoe de politie reageerde op de schietpartij op de basisschool in Uvalde, waarbij negentien kinderen en twee leraren om het leven kwamen. ,,Ik ben misleid”, aldus Abbott vrijdag op een persconferentie in Uvalde. ,,Ik ben woedend over wat er is gebeurd.” -
2
Zo zet je gezichtsherkenning en vingerafdrukscanner van je telefoon snel uit
Je smartphone ontgrendelen met je gezicht of vingerafdruk klinkt veilig, maar in geval van nood kan het juist een beveiligingsrisico zijn. Iemand kan onder dwang je gezicht scannen of onopgemerkt je vingerafdruk bemachtigen. Gelukkig kun je dit voorkomen.
-
PREMIUMSCHIETPARTIJ VS44
Zoveelste president vol afschuw over wapengeweld, maar er verandert vast niks
Weer is er een dodelijke schietpartij in de VS en weer spreekt iedereen er zijn afschuw over uit. De kans dat er iets verandert lijkt echter klein. Het wapenbezit verdeelt zowel de samenleving als de politiek. -
Kustwacht Curaçao onderschept duizend kilo cocaïne
De kustwacht op Curaçao heeft donderdagochtend een snelle speedboot, type ‘go-fast’, aangehouden. Aan boord waren drie mannen met in totaal duizend kilo cocaïne. De twee Colombianen en één man afkomstig uit de Dominicaanse Republiek zijn overgedragen aan de politie op het eiland. De drugs zijn direct vernietigd, heeft de kustwacht donderdagavond (lokale tijd) laten weten. -
met video
Trump spreekt op wapenlobbycongres, drie dagen na bloedbad in Texas, gouverneur komt niet
In Texas gaat het jaarlijkse wapenlobbycongres van de Amerikaanse National Rifle Association (NRA) van start. Op het programma staan toespraken van onder anderen voormalig president Donald Trump en de Republikeinse senator Ted Cruz.